Resultado de búsqueda de "kamórintsi"

tisonkagantsi vt. {itisonkakero} abrir, hacer hueco en una represa kamorintsi o botar por completo el atajo de ella. Okantiro iniro: “Inaa, noneventarini chapi yamanai, yamanai, terorokari intisonkero. Atsi noate nonkosanteniitera”. (Cuentan que) ella le dijo a su madre: “Mamáa, siempre lo veo (pasar) llevando (sus carachamas); probablemente no ha abierto (la represa). A ver, voy a buscar lo que ha quedado”. V. ti- Apén. 1; sonkagantsi.

shiriti

shiriti inan. pequeña red redonda con marco. ◊ Se usa para coger pescaditos, camarones, etc. Hay varias maneras de usarla: p.ej. a veces se la pone como un atajo en el encuentro de una represa kamorintsi; a veces se la usa manualmente arrastrándola por el agua o poniéndola cerca de una roca, moviendo la roca y empujando los pececitos hacia la red con las manos. Tradicionalmente los hombres hacían estas redes y las mujeres las utilizaban. V. shiriatagantsi.

kamórintsi inan.pos. represa. ◊ Se usa este término para referirse al sistema que se usa para cerrar o desviar un brazo de agua y secarlo para recoger pececitos, carachamas, etc. Donde entra el agua al brazo, se construye una represa comenzando con palos y piedras de varios tamaños seguidas por ripio, musgo tagamu y tierra para llenar bien los huequitos. También se cierra el otro extremo con palos, piedritas y hojas para evitar que se escapen los peces. V. kamotagantsi1.

kamogiatagantsi vt., vi. {ikamogiatakero, ikamogiatake} cerrar un pequeño brazo de agua para pescar. Iaigakiti ige chapi kamatikya ikamogiatakitinirora ina iragaigakenerora etari irirokona ogakempa oshintsitumatanaera omantsigatakera. Ayer se fueron mis hermanos río abajo y secaron un pequeño brazo de una quebrada para coger carachamas para mi mamá (para que) siquiera coma esto y recupere un poco su fuerza después de haber estado enferma. V. kamotagantsi1, kamorintsi.