Browse Nawdm


b
d
f
g
h
ɦ
j
k
l
m
n
ŋ
r
s
t
v
w
y

n


†nyɛtoɦ'ɲɛ̀tʊ̀ʔ˺Sioug. ɦu/–c'est bien faitgɛdguɦ'
nyi1ɲìgsencore adv.Indique la persistance d'un état ou d'une action.Ĥà nyi neeran.Il vit encore.
†nyi2ɲí-nTénéga, Siouk.gwdans, à l'intérieur, dedans, parmiVar.ni
†nyidfɛɛlanyidfɛɛlbaɲíd́fɛ́ːlá, ɲíd́fɛ́ːĺbányidfɛɛl-Siouh. ɦa/baalbinos n.m.Var.nidfeela
nyidgmɲìd̀ɡḿnyidg-ɦ.gwnyida / nyidg / nyiddonner v.intr. parcimonieusement; lésiner v.intr.Ĥà nyidg-ma hag̈b tutugm.Il m'a donné un tout petit peu de pâte avec parcimonie.h. mdon n.m. parcimonieux; lésine n.f.; lésinerie n.f.Plur.nyiriib
nyifɛttɲífɛ́tt́h. –/todeur n.f. de fumée, goût n.m. de fumée, fumet n.m.Odeur et goût causés par la fumée sur un alimentCf.fɛtmnyii2Var.: nyii ruɦu (Ténéga/Siou)fumer, boucaner
nyiformɲífórḿnyifor-h. msemence n.f. de pailleToutnyii1Toutnyii1BOT
nyigiibɲìɡìːb́nyigii-ɦ.gwnyigaa / nyigii / nyigiiobserver v.tr., examiner v.tr.Saɦ na v ̀ lɔg fɔga, l ̀ ba na v ̀ nyigii-wu hɔm.Avant d'épouser une femme, il faudrait bien l'observer.h. b/–observation n.f., examen n.m.Action de considérer avec une attention suivie quelque chose afin de mieux le connaître.Gén.ɦiluub Gén.ɦiluub
nyigwɛwrnyigwɛwaɲíɡʷɛ̀wŕ, ɲíɡʷɛ̀wányigwɛw-h. d/ɦabotte n.f. de pailleGén.gwɛwr Gén.gwɛwr BOTVar.: nyisɔgr, nyibawr (Siou)
nyihaalgaɲíháːlɡányihaal-h. ka/–paille n.f. très lisse et sans nœudSyn.kɛlkooga Gén.nyii1Gén.nyii1BOT
nyiɦ'ɲíʔ˺gplein, -eine adj.; serré, -ée adj.; dense adj.; pleinement adv.; densément adv.Ka malr t lo hɔm, d ̀ biim t ka ba nyiɦ'.Si le maïs à bien produit, l'épi est plein.seɦ'rab rabBasenyiɦiib
†nyiɦ2nyibɲíb́, ɲíʔ˺nyi-Siouh. ka/hipaille n.f.; chaume n.m.Var.nyii1
†nyiɦ3ɲíːnyi-Siouh. –/ɦifumée n.f.Var.nyii2
nyiɦiibɲìʔìːb́nyiɦii-ɦ.gwnyiɦaa / nyiɦii / nyiɦii1sucer v.tr.; imbiber v.tr.Viwlr nyiɦaa-wu.L'asticot le suce.concr.2exploiter v.tr.; spolier v.tr.; escroquer v.tr.Ĥà tuura nyiɦii-wu ɦá kit katɛdtia.Son ami l'a exploité et il est devenu pauvre.abstr.h. b/–1succion n.f.2exploitation n.f.; spoliation n.f.; escroquerie n.f.Man.nyiɦ'
nyii1nyiigaɲíːɡá, ɲíːnyi-h. ka/hipaille n.f., chaume n.m.Poacea = GramineaeBà fil disagt n nyii.On couvre les chambres avec de la paille.Ant.jeŋsiPart.nyiformSpéc.nyihaalganyikuntrSpéc.kɛlkooga nyakakiigunyihaalganyikuntrPart.nyiformAndropogon ascinodes, C.B.Clarke, 1889, et Andropogon pseudapricus, Stapf. 1919BOTVar.: nyiɦ (Siou)
nyii2ɲíːnyi-h. –/hifumée n.f.Nyii dugl daɦŋan.La fumée s'élève dans le foyer.Cf.fɛtmnyifɛttVar.: nyiɦ3 (Siou)
nyiidgm1ɲìːdɡḿnyiidg-ɦ.gw. Cnyiida / nyiidg / nyiidmontrer v.tr. les dents, rireBà bakr-wu ɦá nyiid ɦà nyina.On l'a félicité et il a ri.h. mrire n.m.Action de rire
nyiidgm2ɲìːd̀ɡḿnyiidg-ɦ.gw. Cnyiida / nyiidg / nyiid1tarir v.intr.Nyaalm nyiida kolan kwɛɛr.L'eau tarit dans les rivières en saison sèche.S'épuiser2maigrir v.intr.Bɛɦii ɦera ɦá nyiid.La maladie a fait qu'il a maigri.3diminuer v.intr.; s'amoindrir v.pron.Ĥà muudg gaant tˊ nyiid.Elle a blanchi les feuilles de l'oseille de guinée, elles ont diminué.h. m1tarissement n.m.2amaigrissement n.m.3amoindrissement n.m.; diminution n.f.
nyiidgm3ɲìːdɡḿnyiidg-ɦ.gw. Cnyiida / nyiidg / nyiidavoir pitiéBà nyiidg ɦà kunyɔŋu n saɦm-wu diit ɦá jum n wed-ba na bà diitii kpaɦ lamɛɛgu.Ils ont eu pitié de lui, ils lui ont donné à manger, il a mangé et il leur a dit que leur nourriture n'était pas appétissante.h. mfait d'avoir pitié
nyiidmɲìːdḿnyiid-ɦ.gw. B2nyiidaa / nyiid / nyiidboucher v.tr.Fermer une ouverture.Hombuga ba n vadga bá nyiid-ka n yɔt.La calebasse a un petit trou et on l'a bouché avec du coton.h. mfait de boucher
nyiidrbɲìːdrb́nyiidr-ɦ.gwnyiidra / nyiidr / nyiidrronger v.tr.Yui nyiidra hí diit.Les rats rongent leurs aliments.h. b/–rongement n.m.Banyana kɔd nyiidrb kena n kɔŋkɔɦt.Ronger des noix de palmiste en quantité donne le rhume.Basenyiidgm1NInst: nyina
nyiiga1ɲìːɡáh. ka/–avarice n.f.Syn.butoogu◦nyiiga tiaɲìːɡá tìá, ɲìːɡá tìːbáh. ɦa/baavare n.
nyiiga2ɲìːɡáh. ka/–larmoiement n.m., pleurnicherie n.f.Var.: nyeega (Siou)
◦nyiiga tianyiiga tiibaɲìːɡá tìá, ɲìːɡá tìːbáh. ɦa/baavare n.Comp. denyiiga1
nyiigunyiitɲíːɡú, ɲíːt́nyii-h. ku/tpteleopsisEspè̀ce d'arbre.Pteleopsis suberosa ; CombretaceaeBOTVar.: nyuugu (BG); Var.: miigu (Siou)