Tagbanwa Calamian - English


[
a
b
k
d
e
ë
g
h
i
l
m
n
ng
o
p
r
s
t
u
w
w̓
y

r


raasto-do-something-too-quicklyraas ang ubra na, ubin magbitala,Yang aruman ta raas ang mag̓ubra.Raas ang magpalagpak ta bitala.antpulidu
rika' split, crack 'Tung sasang bag̓ay askë ta ang makali rang mablak ay natëtëngëd may litik na ra ang ya ray makanayan yang pagkablak na.Kadakul da yang rika yang pinggan ang naa, makali rang mablak.Yang kamuting naa durung isi na kadarakul yang rika yang tanëk.antpënënglirung
ranas2adj, vlevel offrangga yang paray, tinulwaan yang wai, ragpang pisan, puiding makinawangan piru katëngaan ilëm siguru.Ranasën mu yang isi yang lagari, pagkatapus paisian mu si ilëm para matarëm.Level the teeth of the saw, then create new teeth again so that they may-become sharp.Durug këtël yang palët ang naang nagtaklib, ranas yang kakasuyan yamën.This (near spkr) wind which passed by was very strong, our cashew-nut-orchard was levelled.synuplak
raw̓usv.for a sharp instrument to glance off a targetKuminiraw̓us da ilëm yang tumbung yang talapangu tung buku yang payukan ang tinag̓aru. purisu duminaplus ilëm; indi na tunung.The tip of my spear just glanced-off of the back of the turtle I had hit so it just slipped-off; it did not penetrate (it).
rëg̓ës2forceug̓ali ka ta ang panrëg̓ës tung bëlag̓an anya, ubin nag̓arëg̓ës nira tung anday gustu nang mag pakibarkada,Indi mi pagrëgsën ang mamasyar yang aruman mi, may ubra na.

Do not force your (pl) companion to-stroll (with you), he has work to do.Indi mu pagrëgsën ang kalawën yang kayaman yang aruman mu, muya manangit si.synpulig̓ëtpuirsakalaw
rëg̓ës3rëg̓ësrëg̓ës da ilëm ang magpakdul yang tau ag atia,Rëg̓ës da ilëm ang magtawang yang mga aruman ta tung ubrang naa.Indi mu pagrëg̓ësën yang tau kung indi malëlyag.Do not force a person (to do something) if he/she does not want (to do it.)synalësimurasfr. var. ofsp. var. ofimuratarisgaantlakanmadasig
rigënadjfirm, tightPariyu alimbawa tung pundu ta barutu, kaministiran ipakalmang ta ustu para indi makabra yang palët.Marigën yang kësën tang duruwa natëtëngëd durung nangagngël tung yatën bilang sistigus.The conversation of us two is firmly-fixed because many have heard us, that is to say they are witnesses.Durug rigën yang pagtangayan yang duruwang atia.The friendship of those (near hearer) two is very solid.Yang pagtangayan kung marig̓ën, pariyu tuing magputul.As-for friendship, if it's firm, it's the same as being-brothers.synmabakëd 2lutukantalang-alang2
rumbu2headingYang bitalang rumbu, may katuyuan na purisu indi mapatalalang yang distinu, ay may kaministiran ang impurtanti.Yang rumbu indi mi ipatalalang muya duru rang pag̓ëlat nira tii. Muya kung panakaan da, mamanliit da.As-for the heading, do not allow it-get-off-course, it might be that they have-been-waiting-for-a-long-time. Parumbuan mu yang barutung yag bëlaw̓ëla.antlipattalang1
rusawgrow-cold, e.g., love for the Lordyang tau pagbaluy yang itsura na kung maëyak,Yang baw̓ay ang atia durug kapustura yang pagdarala na, piru numan nagrusaw ra.Pinanrusaw̓an yang itsura na ang naëyak.
rutuschase-afteryay sistima ta ayëp pagsirikaran kang lag̓i katulad tung mga manu, kiru maskin unu pang ayëpay ya ray ug̓ali nira,Masyadung rurutusan yang mga manung naa.Pinagrutus yang bakës yang mga mamula.synsikadsigungatëd
rabungto-be-leafyMay mga bag̓ay ang durug tinlung tilëngan katulad tung ayu ang atiang salësay durug landung tung sirung na ay marabung yang mga dauna.Durug rabung yang ayung atii.That (far but visible) tree is very leafy (including its branches)..Marabung yang sinaga mu, sunaman da tia yang mangalang.syndalumamaantkësëgkatëtëng1
rakgasadj.pitted surfaceDapat indi baraën yang kasku yang barutu mu tung basakarën. Muya marakgasan.It must not be that the hull of your dug-out be-dragged over stoney ground. It might happen that its surface may-become-pitted.Rakgas da yang tablang ginuyuran tung tanëk.synbangras
rambitbe-next-to-each-otheryang pagkarabëtangën nira rarambit,Na Bading ang magbarayaw yag pagrarambitan ta mga kuma.Bading's group of brothers-in-law, their swiddens are right-next-to-each-other.Yami kay pagrarambitan ta tanëk tung bukid.We (emphatic position and exclusive of others are-next-to-each-other on the soil of the mountain.antalawid1
rasrasblown down by stormyay pinakaw̓ut yang mga kaluakan ang kinaw̓utan yang këtël, durung distrusu ig rangga yang mapruduktuan da rin,Rasras yang kapuntian na William ang dinali yang këtël.The banana-pantation of William's family was-blown-down by getting-hit by the storm.Rasras yang sabungan yang balay yamën ang sinakëp yang balyung naa.The ridge of our (excl) house got blown away when this typhoon hit it.synranas1uplaknamatakal
rasyuna giveaway itemmga bag̓ay ubin pamangan, aw̓ël, ang nag̓irasyun ang liit tung Sua,Yang tudus tag̓a baryu manëgbëng tung lansangan ang magparasyun.Durung rasyun tung Sua manëgbëngitang magparasyun.synpakdul2libri
raybal1to-become-rivslsMay duruwang nga laliian ang pagkinuntisay tanira tung sa nga bawayan kung tinu pay tukaw ang tuwalën tung nirang duruwa.Na Gildong magputul nagraybalan tung pagkakapitan.Gildo and his siblings became-rivals with regard to becming the (Bsarangay) Captain.Indiaw raybalan mu tung baw̓ay ang nakaa magputuliita, ipatugay mu ra ilëm tung yëën.Do not become my rival with-regard to this (near speaker but out of sight) girl, we (incl) are siblings,synkupitinsiabanggalumba
rayrayget a big tear in somethingrayray ra yang lambat,Dakulung rayray na yang panti, purisu indi ra maëkël ta ian.The gill-net has a big tear in it, so it can no longer catch fish.Narayray yang yang aw̓ëlu ang sinakbët.My clothing which was hung-on-something-sharp got a big tear in it;antlirungpënëng
ringësadj, v, nto-feel-the-humidityag̓usbungan ta kinit yang tinanguni ta, purisu midyu pangulasanita, landaw ra kung anday palët,Kung yawa kasawaw magringësana, ayaw kasawaw indi mu tukurun yang mga bintana.If you my wife are experiencing the heat and the humidity, do not, my wife, prop-up the window. (baliskad)Durug ringës tung kaklëran yang balay, anday palët ang paklëd.It's very humid inside the house; there is no wind entering (it),Ag̓usbungan ta kinit yang tinanguni ta, purisu midyu pangulasanita, landaw ra kung anday palët,Our (incl) bodies are-feeling-the heat, therefore it-seems that we (incl) are-sweating.synkinit
ringëtv.to-feel-the-humiditysyndalingësngës2
riwainv.to-return something
rusdak' to be rotted away ' ' esp. flesh 'Pariu tung sasang bag̓ay ang rangga ra iplëk da ilëm ay anda ray pakinawang.Marusdak da ilëm yang pusu yang CI anday pakinawang.The motorized-boat of CI just rottrd away,with no value left.Rusdak da ta padumpal yang mutur ang pinanlakunan, tung tagbu yang Dalusan. rusdak: May yang sasang balay ang nabuway rang indi nag̓aistaran ta tau, narusdak da yang mga kasangkapana.There--was a certain house which for a long time was not lived-in by anybody (lit., a person), it's pieces got-disconnected.syndutdutpurbus
rënggëtdecorationyay pasadya nira tung mga gamit nira atiing tukaw, maskin bagul ilëm mag rënggët-rënggëtan ka nira,May mga rënggët na yang binit yang pinggan.May mga rënggët-rënggët na pati yang tag̓ëw̓an yang gëëd.syngëlëng
riklamu *complainsasang palaksu ta isip ta tau ang magmamaalan tung prisiu yang aralangën, kung kaisan katulad ka tung ubra riklamadur yang tau,Yang mga tau ang naa, pamagriklamu pa ka ëngëd ang baratu ra ngani tiya.Pagriklamu yang ana mung gësyë ang pinakdulanu yang rigalu na.Your (sg) younger child to whom I gave his gift is complaining.synëngëy-ëngëy
rimidyun.vto resolve a problem
ripulyuncabbagerepulyo

  • Page 1 of 2
  • 1
  • 2
  • >