Parcourir le kabiye
h
hayɩtɛtʋ [ hayɩtɛ́tʋ ] n.tI • terre nouvelle-ment remuée, travaillée n.f. ( haɖɩtɛtʋ ) dérivé de hayʋʋ «cultiver» et tɛtʋ «terre»
hayɩyʋ hayɩyaa n.E, pA 1 • personne qui cultive 2 • jardinier(ère) n.m.&f.
hayo [ hayo ] var. hayu . adv. 1 A; B • en haut ant : hadɛ ; syn : kpaʋ yɔɔ ; ant. : hadɛ . 2 • nord n.m. cf : ɛsɩtaa .
hayʋ hayaa [ háyʋ, háyaa ] n.E, pA 1 • personne charitable Fɩlandɩ Manci kɛ hayʋ . Le Peul Mantchi est charitable. 2 • donneur(euse) n.m.&f.
hayʋʋ₁ [ háyʋ́ʋ́ ] n.kI • feuille n.f. Collectif : hatʋ n.tI .
hayʋʋ₂ [ hayʋ́ʋ ] v.3 • cultiver v. Sɛmɩɩyɔ tɛʋ nɩwa pa hayɩ saamɩla pɩŋŋ. Avec l'abondance de pluie cette année, on a fait beaucoup de champs de maïs. ( expr. ) naŋ hayʋʋ₂ culture attelée n.f. ( id ) nʋmɔʋ hayʋʋ marcher longtemps v. ; Nʋmɔʋ ɖaɣlɩ pɩdɩɩfɛyɩ, ma hayɩ maatalɩɣ. La distance est tellement grande que j'ai fait une longue marche sans arriver à destination.
hazaɣ hazasɩ [ hazáɣ, hazásɩ ] n.kA, sI • épaule (de l'être humain) n.f. cf : hamʋʋ , handomiye , keluu₁ .
hazɩlɔɔyaɣ hazɩlɔɔyɩsɩ [ hazɩlɔɔyaɣ́, hazɩlɔɔyɩ́sɩ ] n.kA, sI • omoplate n.f.
hazɩtʋ [ hazɩ́tʋ ] n.tI • action de balaye
hazɩyʋ hazɩyaa [ házɩ́yʋ́, házɩ́yáa ] n.E, pA 1 • qui balaye 2 • balayeur(euse) n.m.&f.
hazʋʋ [ hazʋ́ʋ ] v.3 1 • balayer v. Tɛʋ feŋ lɛ, paa halʋ weyi ɛ hazɩɣ taɣ nɛ pʋcɔ ɛɖɛɛ ɛ-tʋmɩyɛ taa. Au lever du jour, chaque femme balaie la cour de sa maison avant de vaquer à ses occupations. 2 • ramasser v. ( expr. ) mʋlʋm hazʋʋ ramasser la farine (sur la meule) v.
heekadaŋa heekadanzɩ [ heekadaŋa, heekadánzɩ ] n.kA, sI • bélier castré (mouton) n.m. ( heeyaataŋga ; hɩyaataŋga₁ ; hùyaɣndaɣ ; yaakadaŋga ) cf : ɛyandaɣ .
heɣa heɣsi [ heɣá, heɣ́si ] var. ɛwaɣ₁ ; heewa [ heewá, heési ] ; heyaɣ . n.kA, sI • agneau n.m. cf : heu₁ ; cf : heu₂ .
heɣluu [ heɣlúu ] var. hokuu₁ . v.3 • avoir des crampes de l'estomac Ɛtɔɔ tɔɔnaɣ ŋga yɔ, katɩcaɣ ɛ-taa e heɣlaa ɛtɔ. Il a rendu tout ce qu'il a mangé.
heɣye heɣna [ héɣ́yé, héɣ́ná ] n.ɖI, a • marmite de la malédiction (Une marmite qui contient la mort lors de la danse «habɩyɛ»
helim [ helím ] var. heelim . n.pI 1 • vent n.m. ; Helim sɔsɔm nabʋyʋ maba nɛ pɩkpɛzɩ tɩ Il y a eu un grand vent qui a déraciné les arbres. 2 • brise n.f. ( id ) helim ñɔʋ souffrir v. ; être pauvre Ɛnʋ yɔ, ɛ ñɔʋ helim . Celui-là, souffre.
helim ñɔʋ
See main entry: helim
helim fɛtɩyaɣ – [ hèlím fɛ́tɩ̀ya'ɣ́ ] var. heelœfɛtaɣ ; heelœfɛtɩyɛ . n.kA • brise n.f.
helimfɛtɩyaɣ var. heelifɛtɩyɛ [ heelífɛ́tɩyɛ ] .
heliyu₂ heliyaa [ helíyu, helíyaa ] n.E, pA • danseur de «habɩyɛ» qui fait des prodiges n.m.
helu adv. exp • brusquement adv. ; subitement adv. ; soudaine-ment adv. syn : tud .
helu helu adv. expr. répé • agité(e) adj. ; mouvementé(e) adj. ; impatient(e) adj. Ɛlakɩ helu helu . Il est agité.
heluu [ helúu ] v.3 • danser «habɩyɛ», n.x]xv Habɩyɛ wiye kɩnadɩnaa heliɣ . Le jour de «habyé», les sorciers font des prodiges.
hendu [ héndu ] var. wondu₁ ; yondu . n.tI • chant n.m. Kagbayɩsɩ teɣ hendu akpema tɛ. Les filles d'honneur de la fille initiée chantent en choeur.
hendu teu
See main entry: hendu