Resultado de búsqueda de "ogatsántsani"

nogatsántsani V. igatsántsani.

nogatsantsaniro adj.an. sin ropa, desnudo/a. Yontari ananeki mameri imanchaki, nogatsantsaniro. Aquel niño no tiene cushma y está totalmente desnudo. • Se usa el término nogatsenkoniro con el mismo significado. V. noganiro, tsántsatsi, tsénkotsi.

nogatsenkóniro V. nogatsantsaniro.

taguatagantsi vi. {yataguatake} surcar los rápidos, una catarata o una cascada (en un río). Nopokaigai chapi nomagaigapai okagakara, teranika agavee antaguatanakera pitotsi opariavagetityo kara, impo okuta nagashiigakero shivitsa ogatsantsani nopantsaigakero, ovashi ataguatanake. Ayer vinimos (de río abajo) y pasamos la noche cerca de donde había un paso peligroso porque la canoa no pudo subir la cascada que es muy elevada. Entonces por la mañana cogimos bejucos largos con los que la jalamos, y por consiguiente subió. Chapi noatuti opariatakera nia noneake shima yataguatanake iaigakera katonko. Ayer fui donde hay una catarata en el río y vi a boquichicos surcar e ir río arriba. V. tagutagantsi, óani, gatsonkuatagantsi.

ogatsántsani V. igatsántsani.

igatsántsani adj.pron. largo, alto (él). • Aparece en todas las personas: nogatsantsani yo (soy)... ; pigatsantsani tú (eres)...; ogatsantsani ella (es).... Ogari nompogopire ogatsantsani avisakero ashi pirento otyomiakyanirira. Mi caña de azúcar es muy larga, más que la de mi hermana, la pequeñita. V. i- Apén. 1; tsántsatsi, igatsantsáani.

akatsitíchati adj.inan. corto/a; de qué largo (es) (p.ej. un cordel corto, una soga o pita corta). Yogari apa ikantiri icha: “Piate gute akatsitichati oviretsare piniro”. Iatake onti yagakiti ogatsantsani. Ikantiri apa: “Tera iroro nonkoge, pia gute akatsitichatirira”. Mi papá dijo a mi hermano: “Ve a traer el cordel corto de tu mamá”. Se fue a traer el que era largo. Mi papá le dijo: “No es ése el que quiero, anda a traer el corto”. V. akatsititi, otsa.