Resultado de búsqueda de "tsantsatagantsi"

ipirinitsantsatake V. pirinitsantsatagantsi.

gatsantsatagantsi vi. {igatsantsatake} ser o estar largo/a, ser alto/a. Pinomereakeri konori mererere igatsantsavagetanake kara, impo pampakuaeri intsitiganae. Si estiras el jebe mererere, va a ponerse muy largo; luego cuando lo sueltes, va a encogerse otra vez.

yatsantsatake V. atsantsatagantsi.

yakatsantsatake V. katsantsatagantsi.

pirinitsantsatagantsi vi. {ipirinitsantsatake} estar desnudo/a (lit. sentarse por su largo). Notomi, atsi gagutaempanityo, oga pipirinitsantsatake kara, ¿matsi tera pinkatsinkate? Hijo, vístete, pues, ¿por qué estás así desnudo?, ¿acaso no tienes frío? V. pirinitagantsi, tsántsatsi.

tsantsatagantsi vi. {otsantsatake} ser largo/a. Ogari itsamaire koki onti okanurotake, kantankicha ariotuirikatyo kara. Ogari irashi notomi onti otyomiati onake, kantankicha onti otsantsatake. La chacra de mi tío es redonda pero muy grande. En cambio, la de mi hijo es chica pero de forma rectangular (lit. pero es larga). V. tsántsatsi.

tsantsaatagantsi vi. {atsantsaatake} ser largo/a (el brazo de un río, una quebrada). Atsantsaatake otsegoa ikamotapinitirira apa. El brazo del río, que mi papá siempre cierra, es largo. V. tsantsatagantsi, óani, chanchaatagantsi.

atsantsaeketakotagantsi vi. {yatsantsaeketakotake} hacer o vivir en nido alargado y suspendido (p.ej. el de los paucares). Yogari ityomiani katsari onti yatsantsaeketakotake. Las crías de los paucares viven en nidos largos y suspendidos. V. atsantsatagantsi, ieke; -ako 4.8.1.1.

atsantsatagantsi vi. {yatsantsatake} ser largo/a. Yogari segankeni pairo yatsantsatake yavisakeri tavatori. La serpiente segankeni es mucho más larga que el jergón tavatori. V. tsántsatsi.

kamatsantsatagantsi vi. {ikamatsantsatake} tener el cuerpo o todos los músculos flácidos o flojos (lit. morir por el largo), no mostrar ni un solo movimiento. Iokaataka novisarite chapi oaaku. Nonoshikavetari pa ikamatsantsatake, panikya inkamake. Mi nieto casi se ahogó ayer en el río. (Cuando) lo saqué, todo su cuerpo estaba flojo: estaba a punto de morir. V. kamagantsi1, tsántsatsi.

segánkeni m. esp. de serpiente negra muy larga y venenosa. V. sega, maranke, atsantsatagantsi.

otsantsatake V. tsantsatagantsi.

igatsantsatake V. gatsantsatagantsi.

ikamatsantsatake V. kamatsantsatagantsi.

katsantsatagantsi vi. {yakatsantsatake} ser largo/a. Yogari charava yagakerira koki pairo yakatsantsatake, yogari yagakerira icha akatsitini inumatake. La doncella que cogió mi tío es más larga, la que cogió mi hermano es un poco corta. • Cuando aparece con -an abl., significa hacerse más largo/a. Pinomereakeri konori mererere irakatsantsatanake, impo pampakuaeri intsitiganae. Si estiras el jebe mererere, se hace más largo; luego si lo sueltas, se encoge otra vez. V. akatake, tsántsatsi.