Tagbanwa Calamian - English


[
a
b
k
d
e
ë
g
h
i
l
m
n
ng
o
p
r
s
t
u
w
w̓
y

b


balisangsangn.footholds on a rope-ladder
basing-basingv.to-continually-estimte-the-weight-of-s.t.Basing-basingën mu yang tablang atiya kung kayanan mu.Keep-on-estimating-the weight of that (near hearer) (piece of) lumber to see if you can carry (it) on your shoulder.Ya ra ilëm agbasing-basingay na yang lëbat yang iyan na, kung pira pang kiluIt was just necessary for him to-estimate the weight of his fish as to how many kilos it was.
bëg̓ël-w̓ëg̓ëlënadjstockypandak ang bëg̓ël-w̓ëg̓ëlën mabakëd yang kërëng na,pandak na matipuno, matibay ang tayo niya.Atiya yay gustuung tinanguni, bëg̓ël-w̓ëg̓ëlën maktël tung sakanan.That is the body-type I want, being stocky (and) strong to carry things on my shoulder.Bëg̓ël-w̓ëg̓ëlën yang mulang atiya, katinlu.That (aforementioned) child is stocky, how good (that is).synpandakmabënësantabwat
bëlak-bëlakëncontinually-split-up ayung bilug yay nag̓ipabëlak-bëlak ang ipagbuat,kahoy na buo ayan sibak-sibakin na ipangluto.Bëlak-bëlakën mu yang kawayan. Continually cut the bamboo into strips.Bëlak-bëlakën mu ra yang gulay ang kalabasa, para magërët-gërët da.Continue to-split-up the squash so that it can now be chopped-up.antbilug 1
bënang-bënangv.to-run-fastharurotAbëë, pamënang-bënang pa ti Kalasiaw ang paglaksu tung bukid.Wow, Deer was-running-fast on the mountain.
bërëng-bërëngv.whisperMga bitalang gëg̓ësyë ang imuras ilëm ang mamarësmësan.Mga salitang mahihina na halos lang na hindi marinigIndiyamu pagbërëng-bërëng, indi ta ra magngël yang bitala.Stop whispering, we (incl) can't hear the message.Indiita ra magdëngël, masyadung bërëng-bërëng.We (incl) don't hear, there is too much whispering.synërëng-ërëngulingëëgbuyung-buyung1butung-butunggitaw-g̓itaw1ilasantmalimëng
bintik-bintikv.to-strum with one's fingerPariyu tung pagtimpla yang gitara, agbintik-bintikën yang mga kuwirdas yang gitara ang para magtunu.It's like tuning the gutair, strum-with-your fingers the ??? of the guitar so that it will make-a-sound.
buklak-buklakslap dash methodpapuntuk-puntuk ang pamintura,wardi-wardi ang pagpintura.Binuklak-buklak na ra ilëm ang pamintura.Winardi-wardi niya na lang ang pagpintura.Sayud ang ubra tiya buklak-buklak, dubliën mi.Unacceptable work that (near hrr) is, it-is slap dash, do-it-over.synkakbang-kakbangantdalanupulidu
burday-burdayv.to-steer a boat diagonally against the wavesTarëktëk yang lakun, darasun-dasun ilëm, rimidyuwan mu yang panimun mung pagpaburday-burday.The waves are close-together, they just keep-following each other, remedy your stearing causing (the boat) to-move diagonally into-the-waves.
buskul-w̓uskuln.bulges,bumpsBëlag patag yang baw̓alayan nira ay durung buskul-w̓uskul na yang tanëk na. [barikwal yang bitalang buskul-w̓uskul; change to punsud-punsudThe place where their houses are is not level because there are many mounds in its soil.buskul-w̓uskul: Pariyu tung mga ayu ang yang duma may mga buskul-wuskul na. Katulad ka tung tëngël.Similar to trees among which there-are some who haveBëlag patag yang baw̓alayan nira ay durung buskul-w̓uskul na yang tanëk na
butung-butunggrumbleSasang sistima ta mulang supladu, kung tuw̓ulun mu nganing durung riklamu na.isang ugali ng batang suplado, kapag inutusan mo na maraming dahilan siya.Masyadung mabutung-butung yang mulang naa kung sakpën ta tuw̓ul.This (near spkr) grumbles lot when he hears a command.Binutung-butung da ilëm yang mga aruman ta ang pamagriklamu, anda kay pagrëg̓ës tung nira.Our (incl) companions are just grumbling as they complain, there is no one who is forcing them (to comply).Yang mga aruman ta anday galang tung pagbitala, tanira ya kay pagbutung-butung.Ang mga kasama natin walang respeto sa nagsasalita, sila na din nagbubulong-bulungan.synlimbutung1buyung-buyung1anttamadsupladu
buyung-buyung1to-speak-softly so others cannot hear; grumbleMga kërësën ang gëg̓ësyë ang indi magngël,Mga pag-uusap na kaunti na hindi marinig.Yang sultirus ang atiya binuyung-buyung na ilëm ang pagkësën tung darala.Ang binata na iyan bubulong-bulong na lang kung makipag-usap sa dalaga.As-for that (near hrr) he just spoke-softly to the young lady.Pagbuyung-buyung yang mulang pinakdulanu yang biskuit ay indi mapsaw.Bubulong-bulong ang batang binigyan ko ng biskwit kasi hindi nagsawa.The child to whom I gave a biscuit is-grumbling because he/she will not be-able-to-become-satisfied-with-it.synalas1
buyung-buyung2n.mid-sized flyNaang palangat ang naang buyung-buyung darakulu tung palangat ang rigular ang yay paglamu tung mga daing ang pagkatapus takiyan nira ta këldat ang magyari rang kulud.As-for this (near spkr) fly (called) buyung-buyung they are larger than a regular-sized fly which are-drawn-to fish-which-are-being-dried-in-the-sun, and-then they deficate on-it, leaving-behind këldat which will-become worms (which then eat the flesh of the fish being dried).Yang këldat gërëg̓esyëng pinu ang makukulit.Këldat are tiny, fine-grained, (and very-white.
baklung paguadnewly createdbagong nilikha
balakad-balakad1continue to roll oversasang tau ang pagsinti ta kinit, purisu indi madig̓ën pirming pabalakad-balakad ay pagpalamëymëy tung daktal,Pagpabalakad-balakad yang aruman ta tung daktal.Yang kiru pagpabalakad-balakad tung ilamunun.synlakdayluw̓ug 1lig̓id
balakad-balakad2v.to-roll-over-and-over
balay yang baw̓uypig penkulungan ng baboy
BALIKAN eNGLISHunspec. var. ofataratarthe way a person acts toward someoneYang taung maamu durug tinlung mag̓atratar tung mga mamula.A gentle person relates very well with children.
baw̓uy ang talununnwild pigbaboy damo
balintuk-balintukv.' to successively stand up and fall down in trying to escape 'Yang tau pag mëlëd ngani maskin pang magbalintuk-balintuk da asan ta laksu indi na ra sapëtën ay tung ëlëd nang duru.Yang taung atiya ya ra ag̓abalintuk-balintuk ang panlaksu tung ëlëd na tung iraw, masyadu.As-for that (near hearer) person (he can be described as) falling-down-then-getting-up to continue fleeeing because of his fear of the snake (python), it-was-excessive.Balintuk-balintuk yang ëkëlëkël yang mga mamula ang minlëd tung taung dakulung naita nira.The belongings of the children got-scattered-all-over-the-place because they feared a big person whom they saw.