Wayuu – Inglés – Español


A
C
E
F
I
J
K
L
M
N
O
P
R
S
T
U
W
Y

K


kapülainwaader. ofapülainfr. var.kapülainyüücfpülaavs1be powerfultener poderKapülainshi wane wayuu pülashi.Un hombre “poderoso” tiene “poder”.cfkatsüinwaa2be important, be respectedser importante, ser estimadoKapülainshi sütüma.She considers him to be important. (e.g. someone who is “waited on” with much attention and respect when they arrive) // He is esteemed / respected by her.antmapülainwaa atüma3be harmfulser dañosoKapülainsü.It is capable of harming. (e.g disfiguring a fetus)
kapülewaavsbe difficultser difícilEkirajaashii waya paalapa sünain wane pütchi kapüleesü maꞌi.We studied earlier (today) on one very difficult word.antmapülewaa
kapümüinyüü aaꞌinvttake advantage ofaprovecharse desyneꞌraꞌalaa amüin 2
kapüshiruaadjblackish browncasi negrocfmojiinamütsiiya
kapüüder. ofapüvsbe tied up, be boundestar atado¿Kapüshi sawai?Is he (dog) tied up at night?anttaashii 2cfejittawaa
karaapanjuggarrafaEeshi süpüla paapüin tü karaapakat sümüin M.You (masc) may / can give the bottle / jug to M.cfpaasta 2
karalanbird speciesespecie de avegenwuchii 1
karalouktan1paperpapelTaꞌajüin tü karalouktakat.I burned the paper.2booklibroPirateerü jooluꞌu karaloukta.Booklet will soon be full.
karapaatafrom Spanish garrapatanlarge grey tickgarrapatacfmashuꞌula
karapinnanchoranclanojutüin pienchisü karapin ... süchiiruajee tü anuakat süpüla shiiyalajüinjatüin sukua.they threw out four anchors ... behind the ship that it might slow its speed.
karateeranroadcarreteraKakuasü jouktai suluꞌupünaa karateera.The wind is blowing on the road.
karatiiyanwheelbarrowcarretillaAjuijüshi taapüla süpüla karatiiya.I’m begging boards for (making) a wheelbarrow.
karawaatanlong pole with a hook on end
karuwanncharcoalcarbónWane wayuu eekai mütsiiyain nüta müshika saaꞌin karuwan.A person whose skin is black is like charcoal (because he is so black).synkushemacfemechijoone
kasa1pronwhat?(interrogative), what (relative), something¿qué?, lo que, algo¿Kasa waaꞌinrüinjatka jooluꞌu?What are we going to do now?2adjwhat?¿qué?¿Kasatalü?What color are they (5 cows)?3nthingcosaWainma kasa ouktakat.Lots of things are dead.cfwayuu 3kasachikinews; problem; war
kasaa1vsbe sharptener filoantmasaa1
kasaa2vshave great capacity (container)ser capaz de meter másKasasü maꞌi; maluꞌusat masasü.It (full jug) really holds a lot; the empty one doesn’t hold much.antmasaa2
kasaalüüCompare Spanish "casar".1vimarrycasar(se)Kasaat kalaka nia sümaa.Then he married her.cfkaꞌwayuusee2nweddingboda¿Jamüsü saashajaala jaaꞌin sooꞌopünaa sükuaippa tü kasaalüükat nütüma Hans?What did you think of Hans’ wedding?¿Qué piensan / opinan Uds. sobre la boda de Hans?
kasachikicomp. ofid. ofkasaachikin1newsnoticiasJoutsü kasachiki.There’s much / a lot of news.¿Kasachiki?... Nnojotsü... Waneesia süchiki waraittaa.What is new?... Nothing... Just (one thing) walking.2misadventure, problemdesgracia, problemashikii kasachiküthe beginning / base of a problem / disgrace / dispute3warguerrasuꞌunna kasachiküin midst / medium of war, fight, battlepor medio de guerra
kasaichi anainvsWhat is (one’s) relationship to (someone)?¿Qué parentesco tiene con ...?; ¿Kasaichi pünain?What is he to you? (What kin?)
kasaichi anüliavsWhat’s (one’s) name?, What’s it called?¿Cómo (se) llama?¿Kasaichi sünülia tü püchonkat?What is your daughter named?
kasaꞌuleder. ofasaꞌaadjlong-leggedque tiene piernas largasWane wayuu eekai kasaꞌulein müshika saaꞌin kaarai.A long-legged man is like a long-legged water bird (alcaraván).
kasalajanaa amüin atümader. ofid. ofasala 2cfakumajaa akuaippavipunishcastigarKasalajanasü sümüin tü jintutkat natüma tü saaꞌinrakat.Castigaron a la muchacha por lo que hizo.synasalaa atüma 1cfpasalawaa atüma
kasataalejeseinterjhopefully that, may it be thatojalá queKasataalejeseꞌe süꞌitüin juyakat soꞌu kaꞌi.I hope that it rains today.Ojalá que llueva hoy.
kaseoosansoda pop (soft drink)gaseosa, refrescoKojuyatua tasüin kaseoosa.I drank pop several times.