mɨts v. to die mourir (18 groups, 47 languages) A rel. to: mits.
This is one of the most widely-attested Central Chadic roots, and reflexes are found in all eighteen groups. There is a regular change *ts→t which took place independently in several different groups. The resulting *t has the unestablished reflexes *d in Proto-Kotoko North, *ɗ in Proto-Musgum and *r in Proto-Kotoko South. If the Sukur word is cognate, then we have the regular change *ts→s, and the initial *m has the irregular reflex /ŋʷ/.
1Proto-Bata *mɨt die mourir 1.1) Jimi (Djibi) mətən Mourir 1.2) Sharwa (Gravina) mɨtə mourir
2Proto-Daba *mɨts die mourir 2.1) Buwal (Viljoen) mɑtʃ die mourir 2.2) Gavar (Viljoen) mtʃɑ die mourir 2.3) Mbudum (Ndokobaï) kəmətʃ die mourir 2.4) Daba (Lienhard) mə̀tʃ la mort, mourir
3Proto-Mafa *mɨtsa die mourir 3.1) Mafa (Barreteau) mətsa mourir 3.2) Cuvok (Gravina) mətsa die mourir
4Proto-Tera *mɨt die mourir 4.1) Tera (Newman) məɗi die 4.1.1) Tera (Newman) məɗi death 4.1.2) Tera (Newman) məɗi corpse 4.2) Nyimatli (Harley) mu̱t die
5Proto-Sukur *ŋʷɨs die mourir 5.1) Sukur (Thomas) ŋus die
6Proto-Hurza *mɨts die mourir 6.1) Mbuko (Gravina) mats to die mourir 6.2) Vame (Kinnaird) mə́tsà die mourir
7Proto-Margi *mɨta die mourir 7.1) Bura (Blench) mta To die Past tense mta
8Proto-Mandara *mɨtsa die mourir 8.1) Matal (Branger) mamtsaj die mourir 8.2) Podoko (Swackhammer) mɨtʃé 1 mourir 8.3) Malgwa (Löhr) mtsa die, death 8.4) Glavda (Nghagyiva) ɨ̀mtsᵊga die 8.5) Dghwede (Frick) mtsa death, to die
9Proto-Mofu *mɨt die mourir 9.1) Ouldeme (Kinnaird) mə̀t die mourir 9.2) Mada (Nkoumou) mamta mourir 9.3) Moloko (Friesen) mat die mourir 9.4) Zulgo (Haller) mə̀t mourir 9.5) Gemzek (Sabatai) meməte die mourir 9.6) Merey (Gravina) mət die mourir, (être) mort 9.7) Dugwor (Jubumna) məmtaj die mourir 9.8) Mofu-Gudur (Hollingsworth) ́məts die mourir 9.8.1) Mofu-Gudur (Hollingsworth) mémətsej mourir, la mort
10Proto-Maroua *muts die mourir 10.1) Giziga Moutourwa (Michielan) mutʃ mourir, mort 10.2) Giziga Marva (Hamidou) mutʃ die mourir 10.3) Mbazla (Tourneux) mutʃ mourir 10.3.1) Mbazla (SILSurvey) múitʃ die mourir
11Proto-Lamang *mɨta die mourir 11.1) Lamang (Wolff) mta die 11.2) Hdi (Bramlett) mətaj to die mourir
12Proto-Higi *mɨtɨ die mourir 12.1) Kamwe-Nkafa (Harley) mtə́ Die 12.1.1) Kamwe-Nkafa (Harley) mtə to die 12.2) Kamwe-Futu (Harley) mto die; dying 12.3) Psikye (Angelo) mtə́ die 12.4) Bana (Lienhard) m(ə)tí mourir, la mort
13Proto-Kotoko Island *matɨ die mourir 13.1) Buduma (McKone) matə die mourir
14Proto-Kotoko North *madɨ die mourir 14.1) Afade (Allison) madɨ die mourir 14.2) Mpade (Allison) màdɨ̀ die mourir 14.3) Malgbe (Allison) madi die mourir
15Proto-Kotoko Centre *mɨt die mourir 15.1) Lagwan (Allison) mɨti die mourir 15.2) Mser (Allison) mato die mourir
16Proto-Kotoko South *mara die mourir 16.1) Zina (Odden) màrà die mourir
17Proto-Musgum *mɨɗɨ ʸ die mourir 17.1) Vulum (Tourneux) miri mourir 17.2) Mulwi (Tourneux) miri mourir 17.3) Mbara (Tourneux) miʼdiŋ die
18Proto-Gidar *ɨmta die mourir 18.1) Gidar (Hungerford) əmta mourir 18.2) Gidar (Schuh) umta mourir
19Shoa Arabic mât; môt; majjit die mourir
This is one of the most widely-attested Central Chadic roots, and reflexes are found in all eighteen groups. There is a regular change *ts→t which took place independently in several different groups. The resulting *t has the unestablished reflexes *d in Proto-Kotoko North, *ɗ in Proto-Musgum and *r in Proto-Kotoko South. If the Sukur word is cognate, then we have the regular change *ts→s, and the initial *m has the irregular reflex /ŋʷ/.
1Proto-Bata *mɨt die mourir 1.1) Jimi (Djibi) mətən Mourir 1.2) Sharwa (Gravina) mɨtə mourir
2Proto-Daba *mɨts die mourir 2.1) Buwal (Viljoen) mɑtʃ die mourir 2.2) Gavar (Viljoen) mtʃɑ die mourir 2.3) Mbudum (Ndokobaï) kəmətʃ die mourir 2.4) Daba (Lienhard) mə̀tʃ la mort, mourir
3Proto-Mafa *mɨtsa die mourir 3.1) Mafa (Barreteau) mətsa mourir 3.2) Cuvok (Gravina) mətsa die mourir
4Proto-Tera *mɨt die mourir 4.1) Tera (Newman) məɗi die 4.1.1) Tera (Newman) məɗi death 4.1.2) Tera (Newman) məɗi corpse 4.2) Nyimatli (Harley) mu̱t die
5Proto-Sukur *ŋʷɨs die mourir 5.1) Sukur (Thomas) ŋus die
6Proto-Hurza *mɨts die mourir 6.1) Mbuko (Gravina) mats to die mourir 6.2) Vame (Kinnaird) mə́tsà die mourir
7Proto-Margi *mɨta die mourir 7.1) Bura (Blench) mta To die Past tense mta
8Proto-Mandara *mɨtsa die mourir 8.1) Matal (Branger) mamtsaj die mourir 8.2) Podoko (Swackhammer) mɨtʃé 1 mourir 8.3) Malgwa (Löhr) mtsa die, death 8.4) Glavda (Nghagyiva) ɨ̀mtsᵊga die 8.5) Dghwede (Frick) mtsa death, to die
9Proto-Mofu *mɨt die mourir 9.1) Ouldeme (Kinnaird) mə̀t die mourir 9.2) Mada (Nkoumou) mamta mourir 9.3) Moloko (Friesen) mat die mourir 9.4) Zulgo (Haller) mə̀t mourir 9.5) Gemzek (Sabatai) meməte die mourir 9.6) Merey (Gravina) mət die mourir, (être) mort 9.7) Dugwor (Jubumna) məmtaj die mourir 9.8) Mofu-Gudur (Hollingsworth) ́məts die mourir 9.8.1) Mofu-Gudur (Hollingsworth) mémətsej mourir, la mort
10Proto-Maroua *muts die mourir 10.1) Giziga Moutourwa (Michielan) mutʃ mourir, mort 10.2) Giziga Marva (Hamidou) mutʃ die mourir 10.3) Mbazla (Tourneux) mutʃ mourir 10.3.1) Mbazla (SILSurvey) múitʃ die mourir
11Proto-Lamang *mɨta die mourir 11.1) Lamang (Wolff) mta die 11.2) Hdi (Bramlett) mətaj to die mourir
12Proto-Higi *mɨtɨ die mourir 12.1) Kamwe-Nkafa (Harley) mtə́ Die 12.1.1) Kamwe-Nkafa (Harley) mtə to die 12.2) Kamwe-Futu (Harley) mto die; dying 12.3) Psikye (Angelo) mtə́ die 12.4) Bana (Lienhard) m(ə)tí mourir, la mort
13Proto-Kotoko Island *matɨ die mourir 13.1) Buduma (McKone) matə die mourir
14Proto-Kotoko North *madɨ die mourir 14.1) Afade (Allison) madɨ die mourir 14.2) Mpade (Allison) màdɨ̀ die mourir 14.3) Malgbe (Allison) madi die mourir
15Proto-Kotoko Centre *mɨt die mourir 15.1) Lagwan (Allison) mɨti die mourir 15.2) Mser (Allison) mato die mourir
16Proto-Kotoko South *mara die mourir 16.1) Zina (Odden) màrà die mourir
17Proto-Musgum *mɨɗɨ ʸ die mourir 17.1) Vulum (Tourneux) miri mourir 17.2) Mulwi (Tourneux) miri mourir 17.3) Mbara (Tourneux) miʼdiŋ die
18Proto-Gidar *ɨmta die mourir 18.1) Gidar (Hungerford) əmta mourir 18.2) Gidar (Schuh) umta mourir
19Shoa Arabic mât; môt; majjit die mourir
Leave a Reply