Tagbanwa Calamian - English


[
a
b
k
d
e
g
h
i
l
m
n
ng
o
p
r
s
t
u
w
y

m


manigpakaw̓utn.messengermensaheromanig- pa-kaw̓ut
manig̓urasiunn.kind of folk healerGustu ni Tampulano ang magpabulung tung manig̓urasiu ang para magmupia.Tampulano wants to-be-treated by a folk-healer in order that he can get-well.
masalibërbëradjhindering forward movement of a vesselMay magtatay ang pamagsaay tung balsa. "Duduy, indi mu ibugsu yang kakay mu tung tëëb, ay masalibërbër tung pagbëltayu, purisu malbat yang palaksu ta.There is a father and son riding on a raft. {The father says to his son, "My-boy, do not drop your feet into the ocean, because it hinders my paddling, So our movement is heavy."masalibërbër: Ungkuy, igawët mu yang bëltay tung batanggang ipatulpuk tung tëëb, ang para ipasalibërbër mu ay muya masalidaita tung pantalan. "Friend, grab the paddle (and) lay-it-firmly across the cross-piece letting it dip into the ocean so that you make-it slow-down (the forward motion of the boat) because we (incl) could run-into the pier.
mayëng-mayëngto see in one's mind a happy occasion in the past.Nag̓amayëng-mayëngu pa yang timpu ni Apu atiing buwi pa ang pagpakiugpu tung yamën ang pagkarayam tung timpung masadlaw yang bulan. Pagpakigtalëk ka.I can still see in my mind the time when my grandfather was still alive as he joined with us (excl) in playing-games when the moon was bright. He also joined in dancing (with us).Nag̓amayëng-mayëngu ra atiing timpu ta mga mamaëpët ang magkarasawa ang pirming pamagpamati tung turugtug̓un ming magkasawa.I can see (it) in my mind the time long-ago of the old people and their spouses who were always listening to the music being-played by you and your wife.May naplëk ang sakbat. Aginsapuwën ni nanay nira. Ag̓aaning "Ay ra ipabtsangay mi yang sakbat?" Ag̓aaing yang sambilug ang ana na, Ag̓aaning, Taa rin tung lëblëb isukditayu. Pagkatapus yang nanay nira, "Ala, pamayëng-mayëngan mi kung ay ra naplëk."synnëëmisip-isip
mabarang-barangwavy-imageYang pagtëlëng yang tau ya ray makiraw-kiraw ra tung kinit ang puirti,Mabarang-barang da yang pagtëlëng ta ay mag̓idaranita ra.Our (incl) looking (at something) has a wavy image because we are becoming older already.Indi ra mailalaw yang tau tung alawid ay mabarang-barang da yang pagtëlëngu. ëkël tung idad ang abwat.I cannot recognize a person who is far (from me) because my sight is wavy by-virtue-of my old age. Yang pagtëlëng yang tau ya ray makiraw-kiraw ra tung kinit ang puirti,As-for the vision of a person it's already a wavy-image from the intense heat.synmakira-kirawantmaturun
magpinaabwatayto-compete-with-each-other (regarding status)
malëngën-lëngënloquaious, loves to converse with othersSasang tau ang durug tinlung kësën-kësënën, ay masadyang pirmi yang isip na.Masadyang mangësën-kësën yang aruman tang atiya, durug kalëngën-lëngën.That (near hearer) companion of ours (incl) produces-joy as he converses (with-others), he is very entertaining.Malëngën-lëngën ang karungan yang mulang naang gësyë, anday tangit nang mag̓apun. MakalilimëngIt's very peaceful/entertaining to babysit this small child, he/she does not cry the whole-afternoon. It elicits a peachful-feelingYang sasang taung mangësën-kësën, malëngën-lëngën ay masadya yang isip na ig durung mga isturiya nang nag̓asambit na. Yang gustu na pasadyaën na yang isip yang duma.A certain person who is-conversing-with-others is ???? because he is happy and there are many stories he is-mentioning. What he wants is to-cause others to be happy.synmalimëngabunansiyaantsupladuputangit
malinang-linangadj.shinny
mapinalandawënadj.haughty
mapinasalabtënadj.busybodyMaskin indi ra inaw̓ang, mangay ra ka ëngëd ang magpaki intra tung ubra.Even thought he was not invited-to-work, he goes (there) anyway and enters into the work along with all the others.Yang sasang taung naang mapinasalabtën ay may gustu nang magtaw̓ang tung ubra, piru may dumang pag̓asikad nang magpabantug.As-for this (near spkr) person who is one-who-is-a-busybody, he has a desire to-help, but there is something else he is-seeking (which is) to-have-people-praise him.Maskin anday kalalabtëna, pagpasilw̓ët da ka ëngëd.Even though it's no business of his, he will make-it-his-business regardless.
mapinasunairënadj.empathetic
mapinalangaasënadj.to-take-liberties-withYang aruman tang atiya, mapinalangaasën ta kasangkapan yang arumana, ëklana ra ilëm ang indi nagpaskë.As-for that companion of-ours (incl) he takes-liberties with the tools of his companion, he just takes them without letting (the owner) know about it.Maskin bëlag ubra na, ag̓apasilabtan nang ubra na ang para dayawën tanya ay tanya sasang mapinalangaasën tung ubra yang aruman na.Even-if it's not his job/work, he is-able-to-claim it's his job/work so-that he will-be-praised because he is one who meddles in his companions work.