Tagbanwa Calamian Dictionary » Browse Tagbanwa Calamian- English

maparëkadjsteady against the windsasa ra tung balay ang tangkungan ang yay mabakëd tung palët ay tung pagkabetang nang yag lëlëkëb.Maparëk tung palët yang balay ang atiya ay pandak kang lag̓i.That (near hrr) house is steady against the wind because it's been-stocky all along.Inding pisan kumëdëg yang balay yamën tung palët, darakulu kang lag̓i yang adili na.Our (excl) house will never move from the wind, it's houseposts are big from the start [darakulu kang lag̓i =big/large all-along//right from the start. STUDYMay mga taung pusug, may mga tau kang balasikwanën. Yang taung pusug maparëk tung pagsakan yang mga malëlëbat. Alus indi na sintiyën yang lëbat.There are people who have solid bodies. There are also people who are thin. The person who-is-solidly-built is able to carry on his shoulder heavy-things. It's almost like he cannot feel the weight (he is carrying)Ti Lilung Aguilar, durug këtël, pusug kang lag̓i.synmabakëd 2diputpadakanantmaluw̓ay

mapërësharshsistima ta tau ang maisëg ig maigpit ang manuw̓ul, alus yang tau indi maënayan maskin baklung tapus ta pangan insigidang lag̓i tung ubra,Mapërës ang magpaubra yang tau atiya.That (near hrr) person is-harsh in having people work (for him).Kapërës yang tawakung naa, makaliyaw rang mailu..How harsh this (near spkr) tobacco is, I may quickly become-dizzy.Yang katumbal ang pirmaminti tung Banwa, durug përës, ang gërëg̓ësye yang burak na ang durug përës yang akdës na.The pepper-fruit which is permanaently from Banwa, is very harsh with small-pieces-of-fruit whose bite is verysynmaparasantsuwiltuamumapinasunairën

mapuruladj.dull

maruidaplenty of roomnaa yay sasang lugar ang durug kalalakbang yang kapatag̓an na,Naa, yay maruida yang patag na.Yang patag ang naa maruida, purisu malalapad yang mga taranëman taa.synmalapadantpiyët3gëtëk

masaburadj.delicious

masigka-pfxfellowyang sasang pagpailala ang atia tau ka ay pagbitala ig may bisti na ka purisu bëlag ayëp kung indi tau talaga ay pagsurunduw̓anita ta bitala,Yawa anday galang mung magbitala tung masigkatau mu, maskin gësyë dapat manggalanga.As-for you (sg), you don't have any respect when you speak to your fellowman, even-if he/she is of low status, you must respect him/her.Matandës yang tau ang atia pagpapaan tung masigkatau na.That (near hearer) is acting-properly, he/she feeds his/her fellowman.

matag̓ënadjto-be-slowsasang tau ang bëlag anad tung ubra purisu maluluw̓ayën yang tinanguni na pati ubra na maingël ang matapus,Matag̓ën ang mangulag-ulag yang aruman ta purisu mabuay ang matapus yang ubra na.Our (incl) companion is slow to-take-action, so it will take time (for him) to-complete his work.Durug tag̓ën ang matapus yang ubra ta.Very slowly can our (incl) work be-finished.synmaingëlmalabyatatrasadumaluw̓aymalasubasantpigsik

matalayadjslow to-become pregnant againTung sasang baw̓ay kung mapangana ra nganing, mabuay sing dasunun yang ana na. ya ray mag̓aningën yang mga mamaëpët ang matalay.Yang kasawa ni Tedy durug katalay, ay indi pa magdasunun yang ana na.Teddies' wife is very slow to-become-pregnantMatalay ang mangana yang kasawa ni Abram.The wife of Abram is slow to become-pregnant again.synmabuayantmulug̓ana1

matupukflimsy (of materials) mga gamit ang bëlag mabakëd katulad tung basung butilya may yang duma pa ang maplës ang marangga,Matupuk yang basung naang butilya maplës ang mapsëk.Matupuk da yang aw̓ëlung naa nabuay ra kang lag̓i.synmaluw̓ayantbaklu 1ma-

maturunintensePariu tung sasang manugkayam tung laksu, yang madasig yay marisibi ta primiyu. Ya ka tung panëlëng yang sasang tau ang bataën pa duru pag tarëm yang panëlëng na.Yang maturun ang lumaksu atii kanay tung Coron ang ilinaban tung laksu ti manung Frëd.Maturun pa ka yang mataaw naitaw pa ka yang karabaw tung tëpëru.Maturun ang maglaksuKung bëlag maturun yang palaslait mu, bakalan mu yang batiriya na.synmabtikmadasig

matuw̓udadjtakes-on-watersasang lag̓i-lag̓i rang gamit katulad tung mutur ang lubut na ra, ubin tung mga tarabw̓an ang kuntinër,Matuw̓ud da yang kasku yang mutur ang naa.Pësëk da yang kuntinër purisu matuw̓ud da yang turuk na.Matuw̓ud yang buw̓un ang naa, basin limasan, indi buay-w̓uay ang magtuw̓ud yang wai.Durug tuw̓ud yang kasku yang mutur ang naa, ay may lubut na ra ang panawan yang tëëb, purisu duru rang limasën.The hull of this (near spkr) moyorized-boat is very leaky, because there is a hole through which the ocean comes, therefore there is a lot of baling (needed).antmëymëymaluw̓ay

mawanwa1Something which happens to a person who does not have a settled mind, this-means-that our (incl) minds can quickly be-entered by the demons, they are the ones referred-to-as those affected by their heredity.sasang nag̓ainabu ka tung tau ang bëlag̓an asintadung isip, purisu makaling paklëran yang isip ta ta dimuniu, ya ra tiyang mag̓aningën ang mag̓irinsiaën,Yang aruman ta magmawanwaën yang isip na.Yang mawanwa ya tiyang dimuniyu.A mawanwa-spirit is a demon.syndimuniu2sintasyun

minataydead personatia ya ray pangguuy tung taung patay ra,Yang minatay ang atiang baklu pirming patalakinëp tung ni kasawa na.Yang minatay ang atiang baklu pagpamëlëd.synlëw̓ëng

mintrasadvin the meantimeIndia magtëgka mintras indi mu pa nag̓aëklan.Don't give up in the meantime when you (sg) still haven't gotten it.

mirisiav.to say of someone that he got what he deservedya ag̓alëlyag ang maglain yang aruman nang tauIndiita magpamirisia tung aruman ta, sayud. Muya itay mabalikan.Pinamirisianaw ra yang aruman tang nabugsu.I was acted-upon by the bad words of our (incl) companion which caused me to fallUngkuy, pamirisian mu yang taung atiya

maantingsharp hearingsasang madasig ang paniman ta tau, ubin ayëp ang katulad tung kiru, baw̓uy,Maanting yang pamati yang kiru.The dog's ability to hear is sharp.Yang mulang naa maanting yang pamati na, tukaw pang nag̓apuaw tung mamaëpët.As-for this (near spesker) child, his hearing is sharp, he is-able-to-wake-up before the older-people.synmabtikmalti

mabangiscombativeyang ayëp yay mabangis, piru yang tau anda rin,Yang aruman tang atiya durug bangis, yang gustu na tung mga aruman na suway.As-for that (near hearer) companion of ours (incl), he/she is very combative, what he/she wants from his/her companion (is to-be-in-conflict-with-them.Yang taung mabangis anda ëngëd ay tangay nang tau.A combative person has absolutely no person who is (his) friend.Pirming pagsagyap ta kasuay na.He/she is always looking for someone to-be-in-conflict-withYang ayëp yay mabangis, piru yang tau anda rin,As-for an animal, tey are the ones who are combative, but as-for people, they would not normally be that way.synirilmaisëg

mabanglufragrantmabangoma-

makakamuadjsmells oldYang pangaman yang mga mamaëpët tung mga mamula bastanti, mamagtayuk da yang burak yang tidyangaw ay makamu kaman ya ray nag̓ipabalyëg nira para indi ra kayamanën yang taung mangaluk yang mga ana nira.Paliw̓utan ming suksukan yang balay mi yang mga makakamung balag̓ën para alawid yang sigbing.Go around your houseMakakamu ra yang mga aw̓ël ang atia indi ra magbunakan makasusuka ra yang uw̓u na.antmabanglu

makaklëmadj.sourmaasim

makëkbëlhardsistima ta tau ang indi ra mamati ta bitala,Makëkbël ang lalangan yang mulang atia.That (near hearer) kid is hard-headed (when he) is-ordered (to do something).Makëkbël yang lamutmut yang langkang naang gulayën.Makëkbël yang wai tung banwa, piru malabnay yang wai taa tung batu.synmatëg̓asmadësënantmatandësma-këkbël

makintabadj.shiny

madaglatfree-flowingkatulad numan yang mga buw̓un puiding madasig da yang bëëk yang wai na natëtëngëd kinuran da purisu bastanti ra,Madaglat da yang bëëk yang wai yang buw̓un ang naa.Madaglat yang dug̓u yang tulduku ang nasibatan.synmadag̓asangmadasig

madaldaladj.congenital talker

madamangadj.something grossly unaccetable

Tagbanwa Calamian - English

m