Tagbanwa Calamian - English


[
a
b
k
d
e
ë
g
h
i
l
m
n
ng
o
p
r
s
t
u
w
w̓
y

m


multaa finesasang pinagkërësënan tung kamitingan kung paltadu yang sasang tau tung miting ubin ubra kaministiran magmulta,Napaltaraw tung miting numaan tung bulan ang naa, pakdulan mi kanay yang multaw.Multaduaw si numaan, indiaw naubra.synbayadantimpas
mulugfecundmay mga baw̓ay ka ang mabuad ang mangana,Mulug̓ana yang kasawa ni Rënë.Rene's wife is fecund.Mulug̓ëpëtaw ra ilëm tung mga apuu.synanëdsëdmanig̓anaantmatalay
mutunpulleysasang gamit ang matinlung pagbatakan ta malëlbat,Tung mga barku yay gamit nira yang mutun tung pagbatak yang malëlbat ang kargamintu.Takëran mu yang tularuk yang barutu mu ta mutun para malakan ang pagbatak mu yang layag.
mëkmëkv. to make no responseSasang tau ang nagpabitala ra ilëm ang indi rang pisan naglingling, maskin anday kasalanan na.Kawawa ka yang aruman ta napamëkmëk da ilëm ang indi ra minatuk.Too-bad about our (incl) companion, he just kept-silent and did not fight-back.Indiya pamëkmëk, tutal kasalanan na. Ay kung yuu siguradung bakbakanu tiya.Do not keep-quiet, after-all it's his sin. Because if it were me, for-sure I would-tear-into-him.synpaluntugëkmënganttupubatuktubay
maalamadj.tame
maamisadjsweetmatamissynmakmëd
maatëlitchy
maawatto-be-time-consumingubrang may kaatrasaduan na ay durung paitukituk na, ig anday arumanuMaawat yang ubrang naang pag̓amëk.This (near hearer) work of weaving-a-sleeping-mat is time-consuming.Yag paawatay yang pagluluakën.It's necessary to-be-time-consuming in planting.synatrasadumatag̓ënmabuaymalabyatmaluw̓ayantmaabtikmadasigmalakan
maayëngoodklasi ta tau ang matandës purisu anday ëlëd mu kung paëklan mu ta kuarta kung panëgbëng,Mayën pa yang aruman ta yay may sëra.Mayën yang mulang atia pandul ta sëra.synsaragatipilyuantdëmënan1
mabtikabtikmabtik yang ulag na,Mabtik ang tuw̓ulun yang mulang naa.Mabtik yang tinanguni ni Jormië ang mag̓ulag.antmalabyatmaluw̓ay
mabuulprolific in laying eggsKapariu tung manu parakiklug, magkapariu ka yang payukan yang kiklug na dakëlëng lag̓i.Mabuul ang mangiklug yang manung atiyang dakulu.That (near hearer) large chicken is prolific-in-laying-eggs.Durug buul ëngëd ang mangiklug ya ra yang payukan. Yang kiklug na kakaw̓ut tung pira-pira pang gatus, subra pa.The (animal) who is especially very-prolific-in-laying-eggs is a turtle. Its eggs reach-the-amount-of how many hundreds, even more than that.synmabuwadantkutiyadulimitiadu
mabuyuadjbad smellmabaho
makamuadj.bad-smellMakamu ra yang bëyëd ang nabuway rang naistak tung lata.Rice which for a long time has-been-confined to a can smalls-bad.Makamu yang aw̓ël ang indi rag bunakan.Clothing which never gets-washed smells-bad.
makbëgtëw̓ëgkulu ta tau ang makalibëgbëg,Makbëg yang kuluu.Kung makbëg yang kulu mu manginëma ta paracëtamol.synsiit2kaliw̓ëw̓ë
makbudtuw̓udkung matuw̓ud da yang barutu mu may lubut na ra,Matuw̓ud da yang barutung naa, ay yang lubut na indi ra magtambëlën.Pagtuw̓uramu yang duli muya magkërëg̓ëtan yang mga kiru.synturuk
makgattëg̓askung yang karni indi ra ngëlngëlën indiaw masëra ay maluw̓ay ra yang isiu,Makgat pa yang pagtula mi yang tëkbëkën, bëlag lauya.Makgat ang pukisën yang ayu ang atiang bungan.antmalmu2malëmëk
makmakvbecome-gullableNamagpasimakmak yang mga aruman tang nangaëkël ta mga bulung may mga plaslait.Our (incl) companions let-themselves-become-gullible//took-a-risk when they obtained the medicines and the flashlights.makmak: Yang aruman tang atiya anday ëlëd na tung këtël pagpasimakmak ang pagsaay maskin durug këtël yang tëëb basi pa ra ilëm ang kayanan yang barutu na.As-for that (near hearer) companion of ours (incl), he has no fear of the bad-weather, [pagpasimakmak] riding-in-a-boat even if the ocean has very big waves, in-the-hope that his dugout is-able-to-endure-it. [maybe it means that he took a risk.synpalangaasën
makmëdsweetmga pamangnan ang matëkmëd,India pagpangan yang makmëd ang masyadu.You do not eat too much sugar.Indi mu pakmërën ang pag̓asukar yang kapiyu.Do not allow my coffee to-be-sweetened.[Kudul]synamis
makpuktupukmatupuk purisu natiw̓il,Makpuk da yang barutu mung naa, dapat pala paklian mu ra ta baklu.Matupuk da pala yang pinling naa, makali rang mabuntuk.synmalmu2lëmëkantmatëg̓asmabakëd 2
maktëlkëtëlwaing madasig yang bulyak na, katulad ka tung palët may uras kang nag̓ipamuirsa na,Maktël yang bëëk yang wai tung buw̓un ang na kaa.Maktël yang palët yang kamyan.antmaluw̓ay
maëpëladjinsipid-tastemapaklamaëpël: Maëpël yang pusuk yang punting naang muku ang panganën mu ta basta-w̓asta. Piru kung isubak mu tung iyan, nag̓aplëk da ka yang ëpël na The flower-pod of this (near speaker) muku- banana-plant is insipid-in-taste if you eat (it)synmaplëd1
maëpëtunspec. var.mëpëtn,vold personya ray panampëtan tang tanan ang mga tau, purisu mintras buiita pa mag̓aning yang mamaëpët, magpagustuita yang linawa ta, papsaw,matandaPagmaëpët da ti amëëy.Uncle is already becoming an old person.Indi magmaëpët tung kaliw̓utan, yang taung atia, durug pilyu.That (aforementioned) person will not live to be an old person in the world, he is very naughty.
magnëkheavymaning tia yang klasi yang kuran tan lawii,Magnëk ang linaw ang pisan yang kuran tan lawii.The rain last night was heavy (but) with absolutely no wind.Kinaw̓utanaw yang kuran ang magnëk tung pag̓ubranu, linamig̓aw.I was-overtaken by a heavy rain where I was working, I was-chilled.synmadamëlanttariktik1
maipigadj.fold upIpig̓ën mu yang mga aw̓ël ang isaat tung kartunFold-up the clothing and insert it in a carton.syntipig1
mairilcombativemay sistima ta tau ang suw̓ay ang pirmi yang ayat na,Durug kairil yang mulang atiya pirming pakisuay tung mga aruman na.That youngster is very combative, he is always picking-fights with his companions.Yang taung atiya dati mairil pa rin, piru numan dakulung pinag̓umanan na matandës da.antnëëman2maayënmatandës