Kham - English/Chinese


བ


བཀག་ [bkag] v 动 to block 阻止 ● v 动 to confine 限制 ● v 动 to be plugged up 堵塞了 Nk kà; kà Gy kuà Yd kuà to prevent or to stop; e.g., to prevent from passing through or entering an area; to confine someone to a particular place; e.g., to put someone in jail; in Nk to be plugged up; in Nk, to be plugged up, only of the throat (not the nose) 阻止经过或进入一个区域; 将某人限制在某地；投某人入监牢; 在纳格拉，也有堵塞了的意思; 在纳堵塞了‘堵塞了’，只是用于嗓子（不是鼻子） བ་ཚུ་བཀག་ཚ། Don't let the cows go past (Nk) 别让牛走过去（纳） ཁོ་ཞོལ་བཀག་ཚ། Don't let him/her pass (Gy) 别让他/她过去（建） བྱིས་ཁྱིམ་ན་བཀག་རག་བཟིན། I shut the child in the house (Nk) 我把孩子关在家里面（纳） བསུད་ཁུང་བཀག་ཚ་ནོ། (My) throat is plugged up (due to a cold) (Nk) 嗓子堵住了（因为感冒）(纳) cf. 见 འགག་, སྒོ་བ་, བགག་
བཀབ་ [bkab] v 动 to cover 盖（被子） ● v 动 to wear on head 戴在头上 ● v 动 to hide (something) 藏（东西） ● v 动 to build (a house) 建（房子） Nk kaò Gy kɔ̀ Yd kɔ̀ Ky kɔ̀ Bz kaò Bz2 qɔ̀ Wz kɔ̀ བོད་ཟན་?་ཐུར་བཀབ་ཚ་ཨོ། ཁྱག་གྱུ་ཤེས། Cover (yourself with) a blanket. (You) will get cold (Nk) 盖好被子； 会冷的（纳） ཞྭ་བ་ཞོལ་བཀབ་ཚ། Put your hat on (Gy) 戴上帽子（建） ང་ཁྱོད་ལེ་དངུལ་མཐོང་མྱེད་བཅུག དངུལ་ཞོལ་བཀབ་རག་བཟིན། I didn't want you to see (so) I hid the money (Gz) 我不让你看；把钱藏起来（格） ཁྱིམ་བཀབ། To build a house 建房子 5.3.7 Wear clothing 穿衣服cf. 见 གབ་, སྐུང་, འགྱག་
བཀའ་དྲིན་ [bka' drin] v 动 thank-you 感谢 Nk kə̄dʐin to express thanks for a favor or a gift 因为一个帮忙或礼物，以表示感谢 ཨ་རིང་ང་ཡིག་ཀེ་འདོན་བསྡད་ཆོག་རྒྱུ་རི་ཕ་མ་གཉིས་ལ་བཀའ་དྲིན་བཟིན། I am thankful to my parents that I can study today (Nk) 今天我有机会读书，我感谢父母（纳） cf. 见 ཁ་རན་, འོ་?
བཀལ་ [bkal] v 动 to load 装载 Gy kī to load items on a donkey or car, etc.; to pressure someone to buy something 装载驴或汽车等 cf. 见 བབ་, གེལ་
བཀོད་པ་ [bkod pa] n 名 arrangement 安排 ● n 名 order 命令 ● n 名 command 指挥 Nk kø̄pā Gy kuīpā མ་གིས་བྱིས་སྒང་བཀོད་པ་བྱེད་ནོ། The mother commanded the child (to do something) (Gy) 母亲让孩子（做事情）（建） Key termcf. 见 བཀོད་པ་བྱེད་
བཀོད་པ་བྱེད་ [bkod pa byed] v 动 to command 吩咐 Nk kø̄pājɛ Gy kuīpā ɣɤ Yd kuīpāje Key termcf. 见 བཀོད་པ་
བཀོད་པ་ས་ཆགས་ [bkod pa sa chags ran] v 动 creation 创世 Nk kə̄pāɬatjha Gy kuīpāsatʂhà Yd keīpātsātʂha beginning of the formation of the world cf. 见 ས་ཆ་མ་ཆགས་ ; cf. 见 ས་ཆ་མ་ཆགས་, བཀོད་ས་མ་ཆགས་
བཀོད་ས་མ་ཆགས་cf. 见 ས་ཆ་མ་ཆགས་, བཀོད་པ་ས་ཆགས་
བཀོལ་cf. 见 ཁོལ་, གཟེར་, ན་₄ ; cf. 见 ཆུ་ཁོལ་, ཁོལ་
བཀྱག་cf. 见 འཁྱོགས་
བཀྲ་ཤིས་ [bkra shis] n 名 good fortune, good luck 吉祥,好运 ● n 名 male name 男人名 Nk tʂāʂɤr Gy tʂāʂɤr
བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་ [bkra shis rtags brgyad] n 名 eight auspicious signs 吉祥八宝 Nk tʂāʂɤtātsè Gy tʂāʂɤtādʑɛ̀ Yd tʂāʂɤtātɕe Wz tʂāʂɤtátɕɛ̀ བོད་ཡི་གཡང་རི་ན་ད་བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་ཡོད་དགོས་རེད།
བཀྲམ་ [bkram] v 动 to scatter 分散 ● v 动 to disperse 散开 Gy tɕɔ̄n Yd cōn to disperse a crowd 驱散人群 ང་ད་འདི་མྱི་ཡོ་ཕར་བཀྲམ་བཅུག་ཨ་ཟེར་ནོ། "I am going to disperse this crowd' he said (Yd) 他说，‘我要驱散这个人群’（洋）
བརྐོས་བྲུས་cf. 见 རྐོ་རི་མོ་, རི་མོ་, རི་མོ་རྐོ་
བརྐོས་རི་མོ་cf. 见 རྐོ་བྲུས་
བསྐལ་པ་ས་ཆགས་cf. 见 བསྐལ་པ་མ་ཆགས་, བསྐལ་པ་ས་མ་ཆགས་
བགག་ [bgag] v 动 to choke 呛 ● v 动 to strangle 勒 ● v 动 to be blocked 堵了 Nk ɡâ Gy ɡâ Yd ɡâ in Yd and Gy, to be blocked or obstructed by some outside event or force; in Nk to choke with the hands or to hang with a rope ཁོས་ཡིས་ཁོའི་སྐེ་པགས་བགག་ཐུར་ཤི་བསྡད་རེད། S/he hung himself and is dead (Nk) 她/他勒了（自己）死了（纳） ངས་ཡིས་ཁོའི་སྐེ་པགས་བགག་གྱུ་བཟིན། I choked his neck (Nk) 我勒着他的脖子（纳） ལམ་བགག་ཚ་ནོ། The road is blocked (Gy, Yd) 道路封闭(建，洋) ཆུ་བགག་གྱུ་ནོ། The water is plugged (Gy, Yd) 水堵住了（建，洋） cf. 见 བཀག་, འགག་, སྒོ་བ་
བགོ་ [bgo] v 动 to divide 分 Nk ɡuə̄ Gy kuə̄ Yd kuə̄ Ky ɡuə̄ Yl ɡuə́ Dw ɡú Dq2 kə́ Bz ɡuə́ Bz2 ɡuə́ Wz ɡuə̄ Ld ɡuə́ གཉིས་བགོ to divide into two (Yl) 分成两个（羊） ང་འབྲལ་ཁོ་རྣམས་གཉིས་ལ་ཕར་བགོ་བསྟེར་ཡི། I divided the rice between the two of them (Gz) 我把米饭分给他们两个（格） 7.8 Divide into pieces 分
བགྲིལ་ [bgyel] v 动 to fall 掉下来 ● v 动 to drop 放弃 ● v 动 to collapse 崩溃 Nk tʂà Yl tʂɯ̄ Tz tʂə̄ ཆིའི་ཆིའོ་གཅིག་ཞོལ་བགྲིལ་ཁུར་ཐོན་ཕགས་རག་ཐལ། A balloon fell down and popped (Tz) 一个气球掉下来后弹出了(次)
བརྒྱ་ [brgya] num num hundred 百 Nk dʑâ Gy dʑā Yd dʑā Ky dʑá Yl dʑə̄ Tz dʑā Dw ʑɑ̂ Sh dʑā Dq dʑā Bz dʑā Bz2 dʑā Wz dʑā Ld dʑá hundred, one hundred 白，一百 8.1.1 Number 数
བརྒྱ་ཉག་ཕིགས་ [brgya nyag phigs] n 名 Janyaphi 吉那批 Yd dʑāɲàphi the name of a holy mountain in Yangto (Xiao Zhongdian) 一座神山在洋塘（小中甸）
བརྒྱད་ [brgyad] num num eight 八 Nk dzê Gy dʑɛ̂ Yd dʑɛ̂ Gl dʑê Ky dʑɛ̀ Yl dʑê Tz dʑî Dw ʑê Sh dʑî Dq ʑî̤ Dq2 dʑè Bz dʑê Bz2 dʑɛ̂ Wz dʑî 8.1.1 Number 数
བརྒྱད་གདངས་cf. 见 རྒྱལ་ཐང་
བརྒྱུད་ [brgyud] v 动 to pass 过了 Nk cǣ Gy kī to pass through a place on the way to another place; after an event, or when an event passes 经过一个地方，为了到达另一个地方; 一件事过后，或者当一件事情经过
བསྔགས་cf. 见 གླུ་ལན་, དབྱངས་ཐེན་, ཨ་ལག་ཐེན་
བཅག་ [bcag] v 动 to break 打破 Gy tʂà Dq tʂuà ངས་ཁོ་བཅག་པ་ཡིན། I (purposely) broke it (Dq) 我把它坏掉了（故意的）（德） cf. 见 འཇི་
བཅད་ [bcad] v 动 to cut off 砍断 ● v 动 to break 短掉 Nk tɕè Gy tʂè Yd tʂè Bz2 tʂè Ld tɕè to cut off, to stop; to shorten 砍断; 剪 ཕར་བཅག་རའ། Cut it (Ld) 把（那个）砍了（浪） ངས་ཐག་པ་བཅད་བཟིན། I shortened the rope (Gy) 我把绳子弄短了（建） ངའི་ཐག་པ་བཅད་གྱུ་ནོ། My rope shortened/broke (Gy) 我的绳子断掉了（建） དུད་བ་བཅད། stop smoking (Nk, Yd) 戒烟 6.6.3.1 Lumbering 木材业7.8.3 Cut 砍切cf. 见 ཆད་₂, ཐག་བཅད་, ཐག་ ; cf. 见 ཐག་, ཐག་བཅད་ ; cf. 见 རྟིབ་₁
བཅིངས་ [bcings] v 动 to belt 待（腰带) Gy tʂīn to fasten a belt around one's waist, to bind 待（腰带), 扣上
བཅུ་ [bcu] num num ten 十 Nk tjə̄ Gy tʂə̄ Yd tʂə̄ Gl tɕʊ̄˞ Ky tʂə̄ Yl tjò Tz tɕə̀ Dw tɕə̄ Sh tʂə̀ Dq tɕə̀ Dq2 tɕə̄ Bz cə̄ Bz2 tʂə̄ Wz tʂə̄ 8.1.1 Number 数
བཅུ་དགུ་ [bcu dgu] num num nineteen 十九 Gy tɕȳkə̄ Yd tʂūɡə̄ Ky tʂȳɡə̄ Dw tɕīɡə Bz2 tʂūɡə̄ Ld tjōɡə̄ 8.1.1 Number 数
བཅུ་བརྒྱད་ [bcu brgyad] num num eighteen 十八 Nk tjūtze Gy tʂūdʑè Yd tʂútɕi Ky tʂȳɡɛ̀ Dw tɕūʑè Bz2 tʂūtɕè Ld tjōtɕì 8.1.1 Number 数
བཅུ་ལྔ་ [bcu lnga] num num fifteen 十五 Gy tʂēŋā Yd tʂēŋā Gl tʂōŋɔ̄ Ky tɕēŋā Dw tɕɛ̄ŋɑ̀ Bz2 tʂēŋŋā Ld tɕēŋā 8.1.1 Number 数
བཅུ་གཅིག་ [bcu gcig] num num eleven 十一 Nk tjōʑi Gy tʂōtɕi Yd tʂōtɕi; tʂōtɕi Gl tʂōntɕìɹ Ky tʂōʑi Yl cōtɕì Tz tɕōtɕì Dw tɕōji Sh tʂōtʂì Dq tɕōtɕì Dq2 tɕə̄tɕì Bz cōcì Bz2 tʂōtʂì Wz tʂōtʂì Ld tjōtɕì 8.1.1 Number 数
བཅུ་གཉིས་ [bcu gnyis] num num twelve 十二 Nk tjōnə Gy tʂōnə̄ Yd tʂōnə̄ Gl tʂōmū Ky tʂōnə̄ Yl ʈʊ̄ɲī Tz tɕōməò Dw tɕōnə Sh tʂōnə̄ Dq tɕōməò Dq2 tsóɲə̄ Bz cónə̄ Bz2 tʂōɲə̄ Wz tʂōnə̄ Ld tjōnə̄ 8.1.1 Number 数
བཅུ་དྲུག་ [bcu drug] num num sixteen 十六 Nk 'tjə̄dʐo Gy tʂōtʂò Yd tʂuə̄tʂo Ky tʂə̄tʂò Yl ʈə̄tʂù Tz tɕə̄tʂò Dw tɕə̄dʐò Sh tʂə́tʂò? Dq2 tɕə́tʂò Bz cə́tʂò Bz2 tʂə̄tʂò Wz tʂə̄tʂò Ld tjə̄tʂò 8.1.1 Number 数
བཅུ་བདུན་ [bcu bdun] num num seventeen 十七 Dw tɕə̄dìn 8.1.1 Number 数cf. 见 བཅུ་བདན་
བཅུ་བདན་ [bcu bdan] num num seventeen 十七 Nk tēden Gy tʂūdǣn Yd tʂūdǣn Ky tʂȳdǣn Bz2 tʂūtēn Ld tjə̄tēn 8.1.1 Number 数cf. 见 བཅུ་བདུན་
བཅུ་བཞི་ [bcu bzhi] num num fourteen 十四 Gy tɕȳʐə̄ Yd tʂuēʐə̄ Gl tʂōʐə Ky tɕȳʐə̄ Dw tɕȳʐə Dq2 tɕúʐə̄ Bz2 tʂȳʐə̄ Ld tɕȳʐə̄ 8.1.1 Number 数
བཅུ་གསུམ་ [bcu gsum] num num thirteen 十三 Gy tʂōsɔ̄n Yd tʂōsɔ̄n Gl tʂōsūn Ky tʂōsūn Dq2 tɕə́sūn Bz2 tʂōsūm Ld tjōsūn 8.1.1 Number 数
བཅུག་ [bcug] V2 V2 caus 使 ● V2 V2 to permit 让 ● v 动 to insert 放进去 Nk tjò Gy tʂò Ky tʂò Yl tjò Dw tɕò Sh tʂò Dq2 [jɛ́]tɕò Bz2 tʂò Wz tʂò Ld tjò to insert, to put into; follows the main verb in a clause and indicates that the subject of the clause is the one who caused the action 放进去，装进去; 用在主要的动词后表示主语的人是使者 ཁོས་ང་ལེ་ཁོའི་སྒང་རྡུང་བཅུག་སྣང་། S/he made me hit him/her (Nk) 她/他使我打他/她（纳） ངས་ཁོ་ལེ་འགྲོ་བཅུག་བཟིན། I made him/her go (Nk) 我是他/她走（纳） ལྗི་བ་སྟོར་བཅུག་ཐལ། I lost the flea (it jumped away) (Yd) 我丢了逃走（洋） བསྲེ་པ་ཡར་བཅུག Put things up (in something) (Ld) 把东西放进出（浪） ཡན་ས་ཡར་སྒམ་ན་བཅུག་རག Put the toys in the box (Gz) 把玩具放在箱子里（格） ཡན་ས་ཕར་བཅུག་ཅིག་ཨ་ལགས། Put the toys back into (the box), ok? (Gy) 把玩具放回去（盒子）好吗？（建） 7.3.2.6 Put in 放入cf. 见 བཙུགས་₁, པུས་མོ་བཙུགས་, བཏབ་₃ ; cf. 见 ཆོག་, བཛུགས་
བཅོ་ [bco] n 名 donkey Yl ʈū Dw tɕù cf. 见 ཀོ་རོ་, དྲེལ་
བཅོག་ [bcog] n 名 garbage 垃圾 Gy tʂū garbage, waste
བཅོག་ཙོག་ [bcog tsog] adj 形 dirty, unclean 脏，不干净 Gy dʐútsù cf. 见 ཙོག་པ་, ཙོག་ལིའེ་
བཅོལ་ [bcol] v 动 to deposit (money) 存（钱） Gy tɕȳ Yd tʂȳ ངའི་དངུལ་ཡར་དངུལ་ཁང་ན་བཅོལ་རག་དགོས་རེད། (You) should have put my money in a bank (Gy) 你应该把我的钱存入在银行里了（建）
བརྗོད་ [brjod] v 动 to say 说 ● v 动 to tell 告诉 Gy tʂū to say or tell, usually 'to tell a parable' དཔེ་བརྗོད་ To tell a parable (Gy) 说预言（建） 3.6.1 Show, explain 展示、解释3.5.1 Say 说
བཏགས་₁ [btags] v 动 to name 起名 ● v 动 to call 叫 Nk tà Gy tà to give a name to something or someone; to say someone's name, usually used in a negative manner, e.g., if two people broke up, one of the people might forbid the estranged partner's name spoken. or if a person has died, his or her name might not be allowed to be spoken 给某事或某人的名称; 说一个人的名字，通常用于以一种消极的方式，例如，如果两个人分手了，这样的人可能会禁止 说的疏远合作伙伴的名称。如果一个人已经死了，他或她的名字，可能不会被允许说 ཁོས་གིས་ངའི་བྱིས་གི་མྱིང་ནོར་བུ་བཏགས་བསྟེར་ནོ། S/he named my child Norbu. (Gy) 她/他给我孩子取名叫砮布（建）
བཏགས་₂ [btags] v 动 to tie up 拴 Nk tà Gy tà Dw dâ? cf. 见 སྡམ་₂
བཏང་ [btang] v 动 to send out, emit 发 ● vbzr vbzr to send out 发 Nk tɔ̄n Gy tɔ̄n Yl dɣaʊ̀ Tz tōn མྱི་ཙད་ཚ་ལག་བཏང་སྡད་ནོ། Some people are singing (Gy) 有人在唱歌（建） cf. 见 རྒྱབ་₃, བཞག་₂, བྱེད་₂, བཟོ་ ; cf. 见 རྒྱག་₁, རྒྱབ་₃, བྱེད་₂
བཏབ་₃ [btab] v 动 ● vbzr vbzr to strike 打 Nk taô Gy təò Tz tɔ̄ Dw təò སྦྲུལ་ཡིས་སོ་གཅིག་བཏབ་བསྟེར་ནོ། The snake bit (her) (Nk) 蛇咬了（她）（纳） cf. 见 ཞུགས་ ; cf. 见 བཙུགས་₂, པུས་མོ་བཙུགས་ ; cf. 见 བཙུགས་₁, བཅུག་, པུས་མོ་བཙུགས་
བཏབ་₂ [btab] v 动 to possess 附身 Nk taô Gy təò Tz tɔ̄ Dw təò to be possessed (by demons) Key term
བཏབ་₁ [btab] v 动 to sow 撒种子 ● v 动 to sprinkle 撒 ● v 动 to break into pieces 碎 Nk taô Gy təò Tz tɔ̄ Dw təò to plant or sow seeds; to sprinkle (e.g., salt on food); to be possessed (by demons) སོན་བཏབ། To sow seed (Dw) 播种种子（东） ཁོས་ལྕགས་ཐག་ཕར་གཅད་བཅུག རྐང་དབང་ཕར་བཏབ་བཅུག་གྱུ་ནོ། He cut the chains and broke the leg shackles into pieces (Yd) Key term
བཏབ་ཕྱེད་བྱེད་ [btab phyed byed] v 动 to tenant farm 佃租 Gy tōɕɛ́ɣə́ Yd tōɕɛ́jjī འ་རྣམས་སྡོད་གཉིས་ཞིང་བཏབ་ཕྱེད་བྱེད་སྒྲིག་བཟིན། We(i) are going to tenant farm (Yd)
བཏིང་ [bting] v 动 to spread out 铺摊 Gy tīn to spread out (e.g., a carpet or blanket) མྱི་རྒྱས་པ་གཅིག་གིས་རང་རང་གི་རྒྱབ་སྒྲོན་ཞོལ་བསིལ་ཐོན་ལམ་ན་ཞོལ་བཏིང་ཚ་ནོ། Many people removed their coats and spread them out in the road (in preparation for the coming of an importang person) (Gy) 很多人把外衣脱下来了就铺在路上（建） cf. 见 འགྲེམ་
བཏུ་ [btu] v 动 to collect 收集 Gy tə̄ ཁྱོད་རྣམས་ཀུན་ལྷག་མ་ཚུར་བཏུ་བཅུག་ཡི་རྫ་ཁག་ག་ཚོད་སྣང་། How many baskets (full) did you gather? (Gy) 你们收集了多少篮子的（东西，吃的）？（建）
བཏོགས་ [btogs] v 动 to pick 摘 Nk tù Gy tù Yd tù; tù Yl tù Tz tù Dw tù to pick, as picking fruit from a tree མི་གཅིག་བྱི་རི་འབྲས་བུ་བཏོགས་བསྡད། A man is picking pears (Tz) 一个人采摘梨（次）
བསྟན་ [bstan] v 动 to show 给看 ● v 动 to manifest 显明 Nk tèn Gy tēn
བསྟེར་ [bster] V2 V2 ben 受事 Nk te Gy te ཁོ་ལེ་བྱེའུ་ཉོ་མ་བསྟེར་ན་རི་ཁོ་ངུ་ཤེས་གྱུ་རེད། If (someone) doesn't buy candy for him/he will cry (Nk) (speaker thinks so) 如果不给他买垃圾食品他会哭起来（纳）（说话的人估计） བྱིས་ཡི་གོས་ལྷམ་སྒྲོན་བསྟེར། Dress the child (Gz) 把小孩的衣服给他穿上（格）
བསྟོད་ [bstod] v 动 to praise, worship 赞美 Nk tɤ̄ Gy tȳ to esteem, honor or praise cf. 见 བསྟོད་ར་རྒྱབ་ ; cf. 见 ངག་
བསྟོད་ར་རྒྱབ་ [bstod ra rgyab] v 动 to praise, worship 赞美 Nk tø̄radʑəô Key termcf. 见 བསྟོད་
བདག་₁ [bdag] v 动 to take possession 占有 ● n 名 group 群 Nk dâ Gy dâ Yd dâ དེ་རས་དེ་མྱེས་མྱེས་ད་ཡང་ཡུལ་ན་ཁྱིམ་བཟོ་ས་ཡི་ས་ཆ་གཅིག་བདག་ཚ་རེད། Then that grandpa also found a place to build (our) house (Yd) 然后那位爷爷又在村里占了一块盖房子的地（洋） cf. 见 བདག་པོ་
བདག་₂ [bdag] n 名 master 主人 ● n 名 belonging to 属于 Wz dà head of the house; master of a house; occurs after the name of a house to indicate whose house it is cf. 见 བདག་པོ་
བདའ་₂v 动 to wash away 冲走
བདའ་₁ [bda'] v 动 to herd, drive (cattle) 赶（牛） ● v 动 to attach, impute 加 ● v 动 to rush (water) 流 Nk dà Gy dá Yl dá Dw tɑ̀ Bz dá to drive or herd animals; to flow quickly, rush, as in water that overflows its banks གླང་ངོ་ཞོལ་བདའ་ཁུར་ཤོག Drive the bull here (Sh) 把公牛牵过来（霞） མ་བ་བདའ་ཐལ། Mother went to herd cows (Gy) 妈妈去赶牛了（建） ཁྱིམ་ཆུ་གིས་བདའ་གྱུ་ནོ། The water rushed (into) the house (Gy) 水流动了房子（建） 7.3.3.5 Drive alongcf. 见 འཚོ་
བདར་ [bdar] v 动 to read 念 ● v 动 to study 学习 Nk duɪ́ Gy dȳ Yd ndȳ; ndæ̂ Ky ndɤ̄ Dw ndæ̂ Dq2 nē Bz2 ndȳ Wz ndø̄ ● v 动 to rub 擦 Nk dɛ̄ Dw ndæ̂ Bz ndɛ̄ ཁྱོད་ཆུང་ཆུང་སྐབས་ཡིག་བདར་ཨ་མྱིང་། Did you study/go to school when you were young? (Dw) 在你小的时候，你读书了吗？（东） དེ་རིང་ཁྱོད་ཡིག་ཆ་བདར་མ་འགྲོ་ཨ། Didn't you go study today? (Gy) 你今天没去学习吗？（建） དེ་རིང་ང་ཡིག་ཆ་བདར་འགྲོ་མི། I didn't go to study today (Gy) 今天我没去学习（建） ཡིག་ཀེ་བདར་བསྡད་ནོ། S/he is studying (Nk) 他/她在学习（纳） ཡིག་ཆ་བདར་བསྡད་ནོ། S/he is studying (Gy) 他/她在学习（建） 3.2.2.1 Studycf. 见 ཀློག་, སྦྱོང་, ལྡོད་, སློབ་, སྦྱང་ ; cf. 见 སློབ་, སྦྱོང་
བདག་པོ་ [bdag po] n 名 master, lord 主，主人 ● n 名 owner 业主 Nk dáwū Gy dāpā Yd dāpə̄, dākuō; dākəō Ky dāwū Yl dábə̄ Dw dábə̄ Bz tápə̄ Key termcf. 见 བདག་₁ ; cf. 见 བདག་རྩ་ ; cf. 见 བདག་₂ ; cf. 见 དུད་བདག་, དུད་, དུད་ཁ་
བདག་པོ་སྤྲོད་ [bdag po sprod] v 动 to manage 管 Sh dābə̄tʂø
བདག་རྩ་ [bdag rtsa] n 名 host 东家 Nk dātsā Gy dātsā host, the person responsible 东家，主人 འདི་ཁྱི་ཡི་བདག་རྩ་སུ་རེད། ཕར་བདག་པོ་བྱེད། Who is watching this dog? Go take care of it (Nk) 这狗的主人是谁？（把它）管好！（纳） cf. 见 བདག་པོ་
བདར་ཡོད་ [bdar yod] v 动 to grind (teeth) 磨碎(牙齿) She grinds her teeth when she sleeps (Gy) 她睡觉时磨碎她的牙齿 （建)
བདུད་རྒན་ [bdud rgan] n 名 chief demon, devil 最大鬼，老鬼 Nk 'dɪ́ɡæn Gy dīɡɛ̄n Key term4.9 Religion 宗教信仰4.9.2 Supernatural being 超自然体cf. 见 ཧ་འདྲེ་ ; cf. 见 བྲག་སན་, ཧ་འདྲེ་, སན་མོ་
བདུན་ [bdun] num num seven 七 Nk tèn Gy dǣn Yd dǣn Gl dʊ́n Ky dǣn Dw dîn Dq dɛ̄n Dq2 dɛ̄n Bz dɛ̄n Bz2 dīn Wz dēn 8.1.1 Number 数
བདུན་བཅུ་ [bdun bcu] num num seventy 七十 Ky dǣntʂə̄ 8.1.1 Number 数
བདུན་བཅུ་རྩ་བདུན་ [bdun bcu rtsa bdun] num num seventy-seven 七十七 Gy dǽntʂə̄tsādæn Ky dǽntʂə̄tsādæn 8.1.1 Number 数
བདེ་ [bde] v 动 peaceful 平安的，舒服 Gy də̄ peaceful, pleasant
བདེ་སྐྱིད་ [bde skyid] n 名 woman's name 女的名字 Gy də̄tɕì Yd də̄tɕì
བདེ་ཆེན་ [bde chen] n 名 Diqing 迪庆 ● n 名 Deqin 德钦
བདེ་པོ་ [bde po] PredAdj PredAdj to be peaceful 和平 ● PredAdj PredAdj to be pleasant 舒服 Sh dɛ́bə̄ Wz dɛ́bə̄ cf. 见 བདེ་མོ་
བདེ་ཕྱོགས་ [bde phyogs] n 名 right side 右边 Sh də̄ cf. 见 བདེ་ལག་, དྲང་ལག་
བདེ་མོ་ [bde mo] PredAdj PredAdj to be peaceful 和平 ● PredAdj PredAdj to be pleasant 舒服 Nk démə̄ Gy dɛ̄mə̄ Yd dɛ̄mə̄ ཁྱོད་རྣམས་ཁྱིམ་སྒང་ཁག་བདེ་མོ་ཨ་བཟིན། Are you peaceful in your house? (Yd) 你房子里舒服吗？（洋） ང་ཁྱོའི་སྒང་འདྲུག་རན་བདེ་མོ་སྐྱིད་པོ་རེས་ནོ། When I look at you I become peaceful and happy 我看见你的时候（我）又舒服又高兴了 cf. 见 བདེ་པོ་
བདེ་ཡངས་ [bde yangs] n 名 flatland 平地 Nk djàn Gy djōn Yd djōn land that is flat, whether in the mountains or plains; usually inhabited cf. 见 སྤང་₂, ཐང་₂
བདེ་ལག་ [bde lag] n 名 right hand 右手 Gy djə́là Ky djə̄la Sh də́là Dq2 də́là Bz2 də̄là ● n 名 left side 左边 Dq djēlà cf. 见 བདེ་ཕྱོགས་, དྲང་ལག་ ; cf. 见 དྲང་ལག་
བདེད་ [bded] v 动 to be capable 能干 Gy dē Yd dē to be capable, able, strong 能干，有力量 cf. 见 མྱི་བདེད་
བདེད་པ་ [bded pa] adj 形 to be capable, able 能干 Gy déwā to be capable, able, strong 能干，有力量
བདེན་ [bden] adv, n adv, n true 真的 Gy dēn Yd dēn ཁྱོས་ཞེས་ཡི་ད་སྐྲག་རེ་བདེན་ནོ། What you have said is very true (Gy) 你说的是非常真实（建） cf. 见 བདེན་པ་ ; cf. 见 རྟེན་
བདེན་པ་ [bden pa] adv 副 really 真的 ● n 名 true 真实 Nk dēnbā Gy dēnbē usually functions as an adverb meaning 'truly' or 'really'. can also function as a noun meaning 'truth' but the distinction are not always clear. cf. 见 ལོས་ལོས་ ; cf. 见 བདེན་ ; cf. 见 ངོ་མ་₂, དངོས་པ་ ; cf. 见 ལོད་ལོད་
བདེན་མ་བསམས་ [bden ma bsams] v 动 to not believe 不信，不相信 Gy teīnməsɔ̄n Dw dɛ̄nmaɬon Key termcf. 见 བསམ་མ་དད་, བསམ་དད་, བདེན་བསམས་
བདེན་བསམས་ [bden bsams] v 动 to believe 相信 ● v 动 to trust 信任 Nk déɬōn Gy 'tēnsɔn Yd dénsɔ̄n Dw dēnɬòn to believe someone or something 相信人或相信事情 ངས་ཁྱོའི་སྒང་བདེན་བསམས། I believe you (Dw) 我不相信你（东） ཙེད་ར་སྒང་ད་ཆ་བཞག་ཆོག་བཟི་ཡོད་མ་རེད། བདེན་བསམས་བཟི་མྱེད་རེད། ཙེད་ར་སྒང་ད་ཆ་བཞག་ཆོག་རེད། བདེན་བསམས་ཆོག་རེད། Some are not dependable; not believeable; some are dependable; are believeable (Gy) 有些不是可靠的；不可以相信。有些是可靠的；可信的（建） Key term3.2.5.1 Believe 相信cf. 见 དད་པ་བྱེད་, བསམ་དད་, བསམ་ཕར་དད་ ; cf. 见 བདེན་མ་བསམས་, བསམ་མ་དད་, བསམ་དད་ ; cf. 见 དད་, བསམ་དད་, བསམ་ཕར་དད་, ཡིད་ཆེས་, དད་པ་བྱེད་
བརྡར་ [brdar] v 动 to scratch, rub 搔，摩擦 Nk dǽ Gy dý
བལྡག་v 动 to lick 舔 Dw dá Sh dʑā Bz dʑâ
བསྡད་ [bsdad] V2 V2 asp 时体 Nk de Gy de Yd de Ky dæ Yl de aspect marker indicating the continuative action of the clause ཁྱོད་ག་ཡ་བྱེད་ཐལ། ཉི་མ་གཅིག་ཁྱིམ་ན་འདུག་བསྡད་ཐུར། ཐུར་ རྒྱབ་ཕྱོགས་མ་འཕེབས་བཟིན། What did you do? All day long (I) stayed at home, and didn't go outside (Nk) 你干什么呢？整天在家，没有来外面（纳） ཁོས་ཁོ་ལེ་ཇ་ཕོར་ར་གང་ཕར་བླུག་བསྟེར་བསྡད་ནོ། S/he is pouring him/her a full cup of tea (Nk) 8.4.6 Aspectual time 译文不能确定cf. 见 སྒང་₂ ; cf. 见 བསྡད་སྒང་, ཚ་₂, སྒང་₃ ; cf. 见 ཚ་₁, ཐོན་, རག་₃
བསྡད་སྒང་ [bsdad sgang] V2 V2 asp 时体 Nk de ɡɔn ཁོ་གསུམ་ཟན་འཆའ་བསྡད་སྒང་སྣང་། They are eating right now (Nk) 他们正在吃饭（纳） ཁོ་འགྲོ་བསྡད་སྒང་སྣང་། He is going right now (Nk) 她正在走着（纳） cf. 见 བསྡད་, ཚ་₂, སྒང་₃
བསྡད་པས་ [bsdad pas] adv 副 when 的时候 ● adv 副 Nk dēpjɛ̄ during, as 在 cf. 见 རན་₂
བསྡུ་₁ [bsdu] v 动 to gather 收 ● v 动 to collect 收集 Gy də̄ to collect (e.g., taxes); to gather (something) together ཁོ་ད་ཁྲལ་བསྡུ་མྱི་གི་མྱི་ནོ། He is a tax collector (YD) 他是一位收税的人（小中） 7.5.1 Gather 聚集cf. 见 རུག་
བསྡུ་₂ [bsdu] v 动 to close (door) 关（门） Nk tjə̄ Gy tjə̄ Yd tjə̄ Ky tjə̄ Dq2 tɔ̀ Wz tʂâ Ld tjə̄ སྒོ་བསྡུ། to close a door (Ld) 关门（浪） སྒོ་བསྡུ། to close a door (Gy) 关门（建） 7.5.1 Gather 聚集cf. 见 རྒྱག་₂, བཙུམ་
བསྡེ་ [bsde] v 动 to collect 收 Gy djə̄ Yd djə̄ to gather, collect; to condense, shorten (words or writing) example of gathering clothes 7.5.1 Gather 聚集
བ་₂ [ba] n 名 fifteenth letter of the Tibetan alphabet 藏文第十五个字母 Gy pá 3.5.7.2 Written material 书面材料
བ་₁ [ba] n 名 cow 牛 Nk pá Gy pá Yd pá Gl pá Ky pá Yl pá Tz pá Dw pɑ́ Sh pá Dq2 pá Bz pá Bz2 pá Wz pá cow; in some varieties a general word for 'cattle', in other dialects (e.g., Wz) only a female cow ཁྱོད་ན་བ་ག་ཐལ། Where has your cow gone? (Sh) 你家的牛去哪？（吓） བ་ལ་བེའུ་བྱུང་། A cow birthed a calf (Dw) 一头牛生了一头小牛（东） བ་གིས་བེའུ་འཁྱེར་ནོ། A cow birthed a calf (Gy) 一头牛生了一头小牛（建） 6.3.1.1 Cattle 牛cf. 见 བ་མཛོ་, བ་མཛོ་མོ་, གླང་, བ་གླང་
བཱ་ [b'a] n, VOC n, VOC father 父亲 Nk bə̄; bâ Ky bā Dw bâ 4.1.9.1.2 Father, mother 父母cf. 见 ཕ་₂, ཨ་པ་
བ་སྐྱག་ [ba skyag] n 名 cow manure 牛屎 Nk pə́tɕà Gy pátɕà Yd pátɕà 2.2.8 Defecate, feces 排泄、粪便cf. 见 སྐྱག་པ་ ; cf. 见 སྐྱག་ཀ་
བ་གླང་ [ba glang] n 名 cow 牛 ● n 名 bull 公牛 Gl pjɛ́lōn Tz pə́lōn Sh pə́lōn Dq pə́lɔ̄n Bz jǽŋɯ̄ Bz2 lə́nɡɯ̄; pálōn; pə́lɔ̄n Wz pə́nɔ̄n in some language varieties, the general word for cattle or cows, including both bulls and cows; in some language varieties only bulls 有些地方是公牛和母牛；；有些地方只是公牛 6.3.1.1 Cattle 牛cf. 见 གླང་མ, གླང་ ; cf. 见 བ་₁, བ་མཛོ་, བ་མཛོ་མོ་, གླང་ ; cf. 见 གླང་, གླང་ངོ་
བ་ནེད་ [ba ned] loc loc over there (specific) 那里（具体的位置） Yl pə́nɤ̀ 8.5.1.7 Indefinite location 不确定的位置cf. 见 འོ་ནེད་ ; cf. 见 འོ་ནེར་
བ་མོ་ [ba mo] n 名 frost 霜 Nk paún Gy pə́mə̄ Dw pá:n Sh pə́mə̄ བ་མོ་བབ་རག་ནོ། It has frosted (Sh) 下了霜（霞） 1.1.3.4 Snow, ice 雪、冰
བ་མོ་དཀར་ [pa mo dkar] v 动 to frost 下霜 Nk paún kæ̀ Dw pá:n kæ̀ Sh pə́mə̄ kæ̀ བ་མོ་དཀར་རག་ནོ། It has frosted (Sh) 下了霜（霞） 1.1.3.4 Snow, ice 雪、冰
བ་རྩེན་སྟག་ཆེ་ [ba rtsen stag che] phrase phrase king of the roost 随心所欲 Nk pázɛ̄ntàtɕhə to do what one pleases; feel and act as though one is powerful and free. Literally: if a tiger wants to play with a cow it can because it is more powerful 感觉想干什么都可以。从字面上看：老虎 玩一头牛，因为老虎是更强大
བ་མཛོ་ [ba mdzo] n 名 crossbreed cow 犏牛 Nk pə́ntsuə̄ Gy pə́ntsuə̄ male cross between a yak and cow. 6.3.1.1 Cattle 牛cf. 见 བ་₁, བ་མཛོ་མོ་, གླང་, བ་གླང་ ; cf. 见 མཛོ་
བ་མཛོ་མོ་ [ba mdzo mo] n 名 crossbreed cow 犏乳牛 Nk pə́ntsɤ̄ Sh pə́ntsɤ̄ female cross between a yak and cow. 6.3.1.1 Cattle 牛cf. 见 མཛོ་མོ་, མཛོ་, གཡག་ ; cf. 见 བ་₁, བ་མཛོ་, གླང་, བ་གླང་
བ་ཡོ་ [ba yo] n 名 herd of cattle 群牛
བ་ར་ [ba ra] n 名 cow barn 牛谷仓 Gy páɾā 6.3 Animal husbandry 畜牧业
བ་རོ་ [ba ro] n 名 cow corpse 牛尸体 Ky pə́ɾuə̄ Sh pə́ɹuə̄ བ་རོ་སྒང་ད་རྒོད་ཡིས་འཆའ་བསྡད་ནོ། Vultures are eating the cow corpse (Sh) 秃鹫在吃牛尸体（霞） རྒོད་གིས་བ་རོ་འཆའ་བསྡད་ནོ། Vultures are eating cow corpses (Gy) 秃鹫在吃牛尸体（建） རྒོད་ཀུན་གིས་བ་རོ་གཅིག་འཆའ་བསྡད་ནོ། Vultures are eating a cow corpse (Bz) 秃鹫在吃牛尸体（奔） 2.6.6.6 Grave 坟墓
བ་སོ་ [ba so] n 名 tusk 象牙 ● n 名 ivory Nk páɬə̄ Gy pə́suə̄ Ky pə́suə̄ Sh pə́sɤ̄ ང་ཉིད་ཀྱེ་ཀྱེ་ལ་བ་སོ་ལག་གདུབ་རྦ་ལེན་གཅིག་ཡོད་རེད། My older sister has a large ivory bracelet (Gz) 我的姐姐有一个很粗的象牙手镯（格） ཁོས་ཡི་བ་སོ་ལག་རྒྱུན་གཅིག་ཀོར་ཚ་ནོ། S/he is wearing an ivory bracelet (Sh) 他/她带着一个象牙手镯（霞） 1.6.2 Parts of an animal 动物身体的组成部分
བག་པ་cf. 见 མནའ་མ་, ཕོ་བདག་, བུ་རྣགས་, འབག་པ་
བག་མ་ [bag ma] n 名 bridegroom 新郎 ● n 名 bride 新娘 Nk pán Gy páwān Wz pámā bridegroom, bride; sometimes modified with 'boy' or 'girl' if the context is not clear 新郎，新娘，如果不明确的背景下，可以添加“男”或“女” བག་མ་ཡིས་པ་མ་རྩར་ཕྱག་ཕུལ་བསྡད་སྣང་། The groom is kowtowing to mother and father (Dw) 新郎磕头妈妈爸爸磕头(东） 2.6.1.2 Wedding 婚礼cf. 见 བུ་མོ་བག་མ་, བུ་ཚ་བག་མ་, གནའ་མ་ ; cf. 见 བག་མ་བྱེད་
བག་མ་བྱེད་ [bag ma byed] v 动 to marry 结婚 Gy páwānɣɤ to marry, get married ཁྱོད་བག་མ་བྱེད་ཨ་ཐོན། Are you married (Gy) 你结婚了么？（建） cf. 见 བག་མ་
བག་རོགས་ [bag rogs] n 名 groomsmen 新郎的朋友 Gy páɾù Sh párù Groomsmen in attendance at a wedding. Generally sit on either side of the groom throughout the ceremony. བག་རོགས་གང་ཀྱག་གཅིག་བྱུང་། All the groomsmen have arrived (Sh) 新郎的朋友都来了（霞）
བང་ [bang] n 名 storehouse 仓库 Gy pjón Yd pjón storehouse for grains; many storehouses are wooden-walled rooms located in the corner of the second floor of a house cf. 见 བང་ང་
བང་ང་ [bang nga] n 名 storehouse 仓库 Sh pə́nŋā storehouse for grains; many storehouses are wooden-walled rooms located in the corner of the second floor ཐོག་བླུག་ས་བང་ང་། Storehouse for grain (Sh) 倒粮食的仓库(霞) cf. 见 བང་
བངས་ [bangs] v 动 to soak 浸泡 ● n 名 wet 湿了 Nk piɛ́n Gy piɛ́n Yd piǽn Ky pǽn to soak, agentive; in Nk, to be wet ཁོ་རྣམས་ཀུན་ཡིས་ཡོ་སེབ་ཡི་ཧ་མཐག་ཞོལ་ཁྲག་ན་བངས་རག་ཐལ། They soaked Joseph's outer cloak in blook (Gz) 他们把约瑟的外衣浸泡在血里（格） cf. 见 སྦང་
བན་ཆུང་ [ban de] n 名 young monk 小和尚 a young novice who is being trained to be a monk; in Wudzin and Bz2, a monk 小和尚（初学者） བན་ཆུང་ཀག་ཀག་གཅིག་ཡིག་གེ་བདར་བསྡད་སྣང་། All the young monks are reading (Sh) 所有的小和尚在看书(霞) 4.9.7.1 Religious person 宗教人员cf. 见 གྲྭ་བ་, ཞང་པ་, གྲྭ་པ་
བན་དེ་ [ban de] n 名 novice monk 和尚 Tz pɛ́ndjɛ̄ Sh pɛ́nə̄ Dq2 piɛ́ndə̄ Bz2 piɛ́nə̄ Wz piɛ́nə̄ a young novice who is being trained to be a monk; in Wudzin, Bz2 and Yanmen this is the general word for monk 小和尚（初学者） ཁོ་ད་མྱི་བན་དེ་བཞག་འགྲོ་རེད། He went to become a monk (Sh) 他出家为僧(霞) 4.9.7.1 Religious person 宗教人员cf. 见 གྲྭ་པ་, ཞང་པོ་ ; cf. 见 ཞང་པོ་, ཨ་ཞང་, གྲྭ་པ་, གཡ་₂, གཡ་གཡ་ ; cf. 见 གྲྭ་བ་, ཞང་པ་, གྲྭ་པ་
བན་ཕྲུག་ [ban de] n 名 novice monk 和尚 Dq2 pétʂhò a young novice who is being trained to be a monk; in Wudzin and Bz2, a monk 小和尚（初学者）； 4.9.7.1 Religious person 宗教人员cf. 见 གྲྭ་བ་, ཞང་པ་, གྲྭ་པ་
བབ་ [bab] v 动 to descend 下降 ● v 动 to flow 流 Nk pəʊ̂ Gy pɔ̂ Yd pɔ̂ Dw pəɯ̂ Sh pəô Dq2 paô Bz pɔ̂ Bz2 pəô Wz paô Ld pəô to fall (rain); to descend, (e.g., the descent and landing of an airplane); to alight, get off (e.g., a person from a car or a child from a table); to flow (e.g. blood) 下（雨）; 下降，（飞机）下车；流（血） ཆུ་བྱ་བབ། To land plane(Wz) 飞机降落（吴） ལྕགས་བྱ་མར་བབ་ཐལ། An airplane landed (Dw) 飞机降落了（东） ཨ་རིང་ད་ཁ་བ་བབ་བསྡད་སྣང་། It is snowing today (Sh) 今天下雪(霞) 7.2.2.5.1 Fallcf. 见 བཀལ་, གེལ་ ; cf. 见 ཕབས་, འབར་
བབས་ [babs] v 动 to go away 离开 Nk pəʊ̂ in Nakara, occurs with the verb 'to go' indicating that the leave taking was done secretly or quietly.
བཛི་ [badzi] v 动 to be drunk 醉了 Nk dzə̄ Gy dzɤ̄ Dw dzí cf. 见 ཆང་བཛི་
བཛུགས་cf. 见 བཅུག་, ཆོག་
བའེ་ [ba'e] msr msr a handful 一手的 Nk pjɛ́ kɔ́n Gy pūmə̄o kɔ́n
བར་₂ [bar] v 动 to blow 吹 Nk pû Gy pú Dw pæ̀ Bz2 phú cf. 见 འབུད་ ; cf. 见 ལམ་རྐེད་
བར་₁ [bar] adv 副 as 在，时候 ● adv 副 while 时候 ● adv 副 until 直到 Nk wa Gy pu Sh piɛ́ Wz pǽ occurs as a connector at the end of one clause to indicate action that occurs during the action of the second clause; empty space between two objects or between two periods of time cf. 见 བར་ལ་, ཡི་₃
བར་དཀྱིལ་ [bar dkyil] loc loc between 之间 Gy púkʊ̀ cf. 见 བར་ལ་
བར་པ་ [bar pa] n 名 witness 见证 ● n 名 evidence 证据 Gy púwā Sh pépā Key termcf. 见 བར་བྱེད་, བར་པ་བྱེད་, དྲང་བཟང་བྱེད་₂
བར་པ་བྱེད་ [bar pa byed] v 动 to mediate 见证 ● v 动 to testify 作证 Gy púwāɣɤ Sh pépājɛ ཁྱོད་་་་ཕར་བར་པ་བྱེད་རོགས། Please ?? be a witness (Sh) 请??做见证(霞) Key termcf. 见 བར་པ་, བར་བྱེད་, དྲང་བཟང་བྱེད་₂
བར་བ་བྱེད་cf. 见 དྲང་བཟང་བྱེད་₂, བར་བྱེད་
བར་བྱེད་ [bar byed] v 动 to mediate 见证 ● v 动 to testify 作证 Nk péje Gy púɣɤ Sh péje ཁྱོད་་་་ཕར་བར་་་རོགས། Key termcf. 见 དྲང་བཟང་བྱེད་₁ ; cf. 见 བར་པ་, བར་པ་བྱེད་, དྲང་བཟང་བྱེད་₂ ; cf. 见 དྲང་བཟང་བྱེད་₂, བར་བ་བྱེད་
བར་ལ་ [bar la] pp pp during 其间 ● pp pp between 空间 Nk pɛ́là Gy púlà Yl pə́là Dw pélà in-between, relative to time or space; figuratively, to be undecided or on the fence བར་ལ་ཞོགས་མ་སྡད། Don't be in the middle (Sh) 别在中间(霞) cf. 见 བར་ལག་བྱེད་ ; cf. 见 བར་དཀྱིལ་ ; cf. 见 བར་₁, ཡི་₃
བར་ལག་བྱེད་ [bar lag byed] v 动 to mediate Nk pɛ́làje Gy púlàɣɤ to act as intermediary or go-between Key termcf. 见 བར་ལ་
བརབ་ [b.rab] v 动 to whip 鞭打 ● v 动 to spread, pervade 遍及 Nk ʐəò Gy ʑəīn
བལ་ [bal] n 名 wool 羊毛 Nk pí Gy pí Gl pȳ Dw pí Wz pí cf. 见 ལུག་ལྤགས་, ལུག་སྤུ་ ; cf. 见 ལུག་སྤུ་
བལ་དཀར་སྒྲིལ་བློག་n 名 ball of yarn 毛线团 Nk píkɤ̄ tʂə́lù Sh pə́kētʂə́lù
བལ་འཁལ་ [bal 'khal] v 动 to spin wool Yd píki to twist or spin wool
བལ་དག་གོས་ [bal dag gos] n 名 sweater 贸易 Dw 'pí:təki cf. 见 དག་གོས་
བལ་ཤད་ས་ [bal shad sa] n 名 wool shears 羊毛剪 Nk píɕaɬa cf. 见 ལུག་ཤད་ས་
བལ་བསེད་ [bal bsed] n 名 wool brush 羊毛刷 Nk píɬiɔ̀ Gy písɤ̀ comb for carding sheep wool
བས་ [bas] conn conn COMP 比 Nk mbiɛ Gy biɛ Yl pē Wz biɛ̂ comparatice particle used in comparative constructions and sentences meaning 'more and more' or 'less and less'. also used in expressions of distance ཁོ་ཁོ་བས་ཆེ་རེད། S/he is bigger than her/her (Gz) 他/她比他/她大（格） ད་རས་བོད་ཁྱིམ་གི་ཀ་མྱིག་ཡར་བས་ཡར་མང་ནོ། These days the number of pillars in a Tibetan house are increasing (= the size is getting bigger) (Gy) 藏方的柱子越来越多（建） ཡར་བས་ཡར་མང་། ཞོལ་བས་ཞོལ་ཆུང་། ཕར་བས་ཕར་རྒྱ། ཚུར་བས་ཚུར་སྐམ། more and more; smaller and smaller; wider and wider; thinner and thinner (Gy) 越来越多；越来越小； 越来越宽；越来越来瘦（建） ཨ་ཉིད་ཁྱིམ་ན་རྒྱལ་ཐང་བས་རྒྱང་མ་རིན་ནོ། Our house is not far from Zhongdian (Gy) 我们家离中甸不远（建） cf. 见 དེ་ལས་
བས་ལ་ [bas la] ptcl ptcl even though 虽然 Gy piɛla Yl pē particle used in comparisons.Used in constructions meaning 'more and more' or 'less and less'. also used in expressions of distance. སྨན་པ་སྐྲེད་པ་འདྲུག་འགྲོ་བས་ལ་ཁོ་ཡར་མ་དྲག་ནོ། Even though s/he saw many doctors, she didn't get better (Gy) 虽然她看了很多病，她没有恢复了（建）
བུ་ [bu] n 名 son 儿子 ● n 名 boy 男孩 Nk pə́ Yl pə́ Tz pə́; pə́tuə̄ Dw pə́ Sh pə́ Dq pə́ Dq2 pə́ Bz pə́ Bz2 pə́ 4.1.9.1.4 Son, daughter 儿女cf. 见 བུ་ཚ་, བུ་ལུད་ ; cf. 见 བུ་ལེ་, བུ་ཚ་
བུ་སྐྱེད་པ་ [bu skyed pa] n 名 male 男性 Bz pə́tɕōwā cf. 见 སྐྱེད་པ་བུ་, མྱི་ཆགས་བུ་མོ་, སྐྱེད་པ་བུ་ཚ་, མོ་ཉོག་
བུ་དུམ་ [bu tum] n 名 a small portion, section 节、段 Gy pə́tūn Yd pə́tūn
བུ་ནག་ [bu nag] n 名 woman 女人 Yl pónnà Bz pónnɛ̀
བུ་རྣག་cf. 见 བུ་མོ་
བུ་རྣགས་ [bu rnags] Dw pə́nà ང་ཁོ་བུ་རྣགས་བཟིན། I am his wife (Dw) 我是他的妻子（东） cf. 见 མནའ་མ་, ཕོ་བདག་, བག་པ་, འབག་པ་
བུ་སྤུན་ [bu spun] n 名 brothers 弟兄 Gy pə́pǣn Dq2 pə́peīn Bz2 pə́pīn 4.1.9.1.3 Brother, sister 兄弟姐妹cf. 见 ནུ་རོགས་སྤུན་གཡ་, ནུ་བོ་ ; cf. 见 སྤུན་ ; cf. 见 སྤུན་སྤུན་, སྤུན་
བུ་བྱིས་ཚ་རྒྱུད་ [bu byis tsha rgyud] n 名 descendents, offspring 后裔， Nk pə́sø̄tshātɕø
བུ་མོ་ [bu mo] n 名 girl, daughter 女儿，女孩 Nk pɔ́n Gy pə́mə̄ Yd pə́muə̄ Yl pún~púmō Tz phə́mə̄ Dw pɔ́n Sh pə́mə̄ Dq pə́mō Dq2 pə́mə̄ Bz pə́mə̄ Bz2 pə̄mə̄ Wz pə́mū བུ་མོ་གཅིག་བུ་གཅིག་ལ་ཡིག་གེ་གཅིག་སྟེར་ཐལ། A girl gave a boy a book (Dw) 一个女孩给一个男孩一本书（东） འདི་ངའི་བུ་མོ་རེད། This is my daughter (Dw) 这是我的女儿（东） 4.1.9.1.4 Son, daughter 儿女cf. 见 བུ་རྣག་
བུ་མོ་བག་མ་ [bu mo bag ma] n 名 bride 新娘 Gy pə́mō páwān bride; term used especially on the day of the wedding 新娘.特别用是在婚礼当天 བུ་མོ་བག་མ་བསུ་འགྲོ་རེད། going to get the bride (Gy) 去接新娘（建） cf. 见 བག་མ་, བུ་ཚ་བག་མ་, གནའ་མ་
བུ་མོ་མག་མ་cf. 见 བུ་ཚ་བག་མ་
བུ་ཚ་ [bu tsha] n 名 boy 男孩 ● n 名 boy 儿子 Gy pə́tshā Yd pə́sā Sh pə́ʂəkà Dq phə́sǣ Bz pə́tshā Wz pə́tshā འུ་དེ་/དེ་བུ་ཚ་ན་ཐལ། That boy is sick (Ky) 那个男孩病了（格） 4.1.9.1.4 Son, daughter 儿女cf. 见 ཕོ་གསར་, གཡ་གཡ་, ཨ་རོང་ ; cf. 见 བུ་, བུ་ལུད་ ; cf. 见 བུ་ལེ་, བུ་
བུ་ཚ་བག་མ་ [bu tsha bag ma] n 名 groom 新郎 Gy pə́tshā pə́wān བུ་ཚ་བག་མ་སུ་རེད། Who is the groom? (Gy) 新郎是谁？（建） cf. 见 བུ་མོ་མག་མ་ ; cf. 见 བག་མ་, བུ་མོ་བག་མ་, གནའ་མ་
བུ་ཡ་ [bu ya] n 名 younger brother 弟弟 Tz pə̄jā Sh pwʊ̄jān; pējā Dq pējā Bz pʲɛ̄nʑā Wz píjā; píjɛ̄ 4.1.9.1.3 Brother, sister 兄弟姐妹
བུ་རམ་ [bu ram] n 名 brown sugar 红糖 Nk pə́ɾān Gy pə́ɾɔ̄n Yl pə́ɾōn Dw pə́ɾān brown sugar that is sold in small hard mounds 红糖，蔗糖 cf. 见 སྦྲང་₁, སྦྲང་₄, སྦྲང་དཀར་ ; cf. 见 སྦྲང་དམར་ ; cf. 见 སྦྲང་དཀར་, སྦྲང་₄
བུ་ལུད་cf. 见 བུ་, བུ་ཚ་
བུ་ལེ་ [bu le] n 名 boy 男孩 Nk pə́liɛ̄ Yl pə́lȳ Sh pə́ʃə́kà Bz pə́lə̄ བུ་ལེ་གཅིག་གིས་རྟ་རྩར་སྙག་བསྡད་ནོ། A boy is whipping/driving a horse (Yl) 小男孩在甩鞭骑马（羊） cf. 见 བུ་, བུ་ཚ་
བུ་གསར་ [bu gsar] n 名 husband 丈夫 Nk pə́ɬɤ̄ Sh pə́sə̄ Dq pə́sə̄ Bz pə́sɤ̄ 4.1.9.2.1 Husband, wife 夫妻
བུང་སྦྲང་ [bung sbrang] n 名 bee 蜜蜂 Nk búnɲōn Gy búntʂōn; búndō wasps, hornets, bees 1.6.1.7 Insect 昆虫cf. 见 སྦྲང་རྩི་
བུད་₁ [bud] v 动 to emerge 出来 ● v 动 to bleed (intr) 流血（自动） Nk pø̂ Gy pí Dw pí Sh pø̂? Bz pô Wz pɔ̂ to come out or emerge; non-agentive corrolary of <phud> ཁོའི་སྐང་པ་སྒང་ཁྲག་བུད་བསྡད་ནོ། His foot is bleeding (Wz) 他的脚上在出血（吴） ངའི་ལག་སྒང་ཁྲག་བུད་བྱིང་། My hand is bleeding (Dw) 我的手上出血（东） སྐུང་ཚ་མྱི་ཡི་གལ་པ་རི་བུད་ཁུར་འོང་རེད། Things that are hidden will emerge (come out in the open) (Nk) 隐藏的事情会出来（纳） cf. 见 ཕུད་, ཕོས་, འབུད་
བུད་₂ [bud] v 动 to bleed (intr) 出血 Dw pí; pəɔ̂ ངའི་ལག་མགོ་ཕྲག་བུད་བྱུང་། My hand is bleeding (Dw) 我的手出血（东） cf. 见 ཕུད་, ཕོས་
བུམ་པ་ [bum pa] n 名 vase 花瓶 Nk púmbā Gy púmbā Dw púmbɑ̄ flower vase; frequently used in a ceremonial context. Can be put in a place of honor in a monastery. Usually contains holy water, barley, etc. inside. 4.9 Religion 宗教信仰cf. 见 མེ་ཏོག་ཆོས་དམ་
བེ་འདྲ་n 名 a type of mushroom 人头菌 Nk píndʐā Gy píndʐā a type of mushroom that looks very similar to Matsutake mushrooms. In NK this refers to a different kind of mushroom. First syllable same as first syllable in 'oak' because it only grows in the forest not in the grassland
བེ་ཤིང་ [pe shing] n 名 oak 栎树 Nk píɕīn Gy píʃēn Yd píʃēn Ky píʃēn Wz píʃhīn oak tree, oak firewood 栎树，栎柴 འུ་འདི་རི་སྒང་བེ་ཤིང་རྒྱས་པ་ཡོད་རེད། This mountain has a lot of oak trees (Wz) 这座山上有很多栎柴（吴） 6.6.3.2 Wood 木头6.2.1.7 Growing trees 种树
བེ་སླུ་n 名 a type of mushroom 人头菌 Yd píɬù
བེད་ [bed] adv 副 useful 有用 ● advantageous 有利 Yd pé cf. 见 ཕན་
བེའུ་ [be'u] n 名 calf 小牛 Nk pí Gy pí Yd pí Dw pí Dq pié Dq2 pə́jī Bz2 pə́jāɻ Wz píjɛ̄ དེ་རྒོད་ཀུན་ཡིས་དེར་བེའུ་ཤ་རོག་འཆའ་བསྡད་ནོ། Those vultures are eating a calf corpse over there (Yd) 那些在那秃鹫吃小牛尸体（洋） རྒོད་རོང་བྱ་རོག་གཉིས་ཡིས་བེའུ་རོག་འཆའ་བསྡད་སྣང་། A vulture and two ravens are eating a calf corpse (Dw) 秃鹫和两个乌鸦吃小牛尸体（东） བ་གིས་བེའུ་འཁྱེར་ནོ། (A) cow birthed a calf (Gy) 牛生小牛（建） བ་ཡིས་བེའུ་བྱུང་། (A) cow birthed a calf (dw) 牛生小牛（东） 6.3.1.1 Cattle 牛
བེའུ་མད་ [be'u mad] n 名 mother and offspring 母亲和孩子 Gy pímiɛ̀ Yd pémiɛ̀ Wz pímiɛ̀ measure word for an animal mother and offspring; in Gyethang also is used for humans and children 量词；意思是母亲和孩子们；中甸可以跟人一起用 ཁོ་ད་བེའུ་མད་གསུམ་རི་ན་ཕར་འགྲོ་ཐོན་ཐལ། She and her two children have already gone to the mountain (Gy) 她和她的两个孩子已经做到山上了（建） 4.1.9 Kinshipcf. 见 པད་, མད་₂
བེར་ཀ་ [ber ka] n 名 staff, stick 棍 Nk phə́kǣ Yd píkā a herder's stick or staff that is used for walking or fending off animals
བེས་ཤིག་པོག་n 名 Beelzebul 别西卜
བོ་ [bo] ptcl ptcl msr 量词 Sh wuə̄ measure word for 'person' ‘人’的量词 cf. 见 མགོ་₂
བོགས་v 动 to rent 租 Gy pō Yd pō Wz pɔ̄
བོད་ [bod] PropN PropN Tibetan (person) 藏族 Nk pø̂ Gy pí~pî Gl pǿ Yl pê Tz pî Dw pé Sh pø̂ Dq pî Bz pø̂ Bz2 pî Wz pî Tibetan person; also used in compounds with Tibetan language, Tibetan minority, etc. ཁོས་དགའ་ནས་ང་བོད་བཟིན་ཟེར་བསྡད་ནོ། S/he laughingly said, 'I am Tibetan' (Dw) 他／她笑着说‘我是藏族’（东） ཁོ་བོད་རེད། S/he is Tibetan (Ky) 她/他是藏族（格） ཁྱོད་བོད་ཨ་བཟིན། Are you Tibetan? (Gy) 你是藏族吗？（建） ང་བོད་བཟིན། I am Tibetan (Nk) 我是藏？（纳） ང་བོད་བཟིན། I am Tibetan (Gy) 我是藏族（建） 9.7 Namecf. 见 བོད་ཡུལ་, བོད་རིགས་, བོད་ཡིག་, བོད་སྐད་
བོད་སྐད་ [bod skad] n 名 Tibetan 藏语 Gy píkè Dw pékì Wz píkè spoken Tibetan language 3.5.3 Language 语言9.7.1.5 Names of languages 语言的名称cf. 见 བོད་, བོད་ཡུལ་, བོད་རིགས་, བོད་ཡིག་
བོད་གྲི་ [bod gri] n 名 Tibetan-style knife 藏式刀 Dw pétʂə̄ 5.2.1.3 Cooking utensilcf. 见 དངུལ་གྲི་, གྲི་, གྲི་ཆུང་, གྲི་ཆེན་ ; cf. 见 གྲི་, གྲི་ཆུང་, དངུལ་གྲི་, གྲི ; cf. 见 བོད་གྲི་ཆུང་, གྲི་ཆུང་, དངུལ་གྲི་, གྲི་
བོད་གྲི་ཆུང་ [bod gri] n 名 Tibetan-style knife 藏式刀 Wz pítɕə́tʂon ང་བོད་གྲི་ཆུང་གཅིག་ཡོད། I have a Tibetan-style knife (Wz) 我有一把藏刀（吴） 5.2.1.3 Cooking utensilcf. 见 བོད་གྲི་, གྲི་ཆུང་, དངུལ་གྲི་, གྲི་
བོད་ཡིག་ [bod yig] PropN PropN Tibetan (written) 藏文 Gy píjì Wz píjì ང་བོད་ཡིག་བྲི་མྱེ་ཤེས། I can't write Tibetan (Gy) 我不会写藏文（建） 3.5.3 Language 语言9.7.1.5 Names of languages 语言的名称cf. 见 བོད་, བོད་ཡུལ་, བོད་རིགས་, བོད་སྐད་
བོད་ཡུལ་ [bod yul] n 名 Tibet 西藏 Dw pézū Wz píjȳ cf. 见 བོད་, བོད་རིགས་, བོད་ཡིག་, བོད་སྐད་
བོད་རིགས་ [bod rigs] n 名 Tibetan nationality 藏族 Yl pérì Wz pérì ཨ་རྣམས་ཀུན་བོད་རིགས་ཡི། We are Tibetans (Wz) 我们是藏族（吴） cf. 见 བོད་, བོད་ཡུལ་, བོད་ཡིག་, བོད་སྐད་
བོར་ [bor] v 动 to discard 丢弃 ● v 动 to blow (sth) off 吹掉 ● v 动 to abandon 放弃 ● v 动 to leave behind 留 ● v 动 to skip 越过 Nk pəô Gy pú Yd pú Ky pú Yl peí Dw pǽ Bz2 pú Wz pú to discard, reject; to abandon, leave behind ཁོ་དེར་གོ་ལུད་བོར་བསྡད་ནོ། S/he is over there throwing out garbage (Wz) 他在那边扔垃圾（吴） ངས་ཡིས་ཁྱིམ་ན་ཤོའོ་ཇིད་བོར་རག་ཡི། I left my cell phone at home (on purpose) (Bz2) 我放了我的手机在家(奔2) མྱི་གཅིག་ས་འཆུ་ཐོན་བོར་བསྡད་ནོ། A man is scooping dirt and discarding it (Gy) 一个人在挖出泥土和抛弃它（建） ང་བྱིས་ཁྱིམ་ན་བོར་རག་བཟིན། I left my child at home (Gy) 我把孩子留在家里（建） ངའི་ཞྭ་ཁྱིམ་ན་བོར་རག་ནོ། I left my hat at home (Wz) 我的帽子丢在家里（吴） cf. 见 ལུས་₃, འབུད་
བོར་རག་ [bor rag] v 动 to skip 跳过 ● v 动 to pass over 逾越 Gy púɾā Key term
བྱ་ [bya] n 名 chicken 鸡 Nk sá Gy ɕá Yl tɕá Tz ɕá Dw sɑ́ Sh ɕá Dq ɕá Dq2 ʃá Bz ɕá Bz2 ɕá Wz ɕá chicken, fowl, bird 鸡,鸟 ཁོ་རྣམས་གཉིས་བྱ་སྒང་ལྟོ་བྱིན་བསྟེར་ནོ། The two of them are feeding the chickens (Gyethang doublecheck sentence and the spelling of 'feed') འ་འཇའི་ཁྱིམ་ན་བྱ་རྒྱས་པ་འདུག Our household has many chickens (Wz) 我们家有很多鸡（吴） 1.6.1.2 Bird 鸟6.3.6.1 Chicken 鸡cf. 见 བྱིའུ་, བྱིའུ་ཕྲུ་, བྱ་བྱིའུ་ ; cf. 见 བྱ་མོ་, བྱ་པོ་, ཀོ་ཀྲེ་₂ ; cf. 见 བྱ་རྒོད་, བྱེའུ་
བྱ་? [bya] n 名 rooster 公鸡 Nk sátʂè 1.6.1.2 Bird 鸟6.3.6.1 Chicken 鸡
བྱ་ཀོ་ཀྲེ་cf. 见 བྱ་ཀྲེ་, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་བོ་
བྱ་ཀྲེ་ [bya kre] n 名 rooster 公鸡 Nk sə́tʂē 1.6.1.2 Bird 鸟6.3.6.1 Chicken 鸡cf. 见 ཀོ་ཀྲེ་₂, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་བོ་ ; cf. 见 བྱ་ཀོ་ཀྲེ་, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་བོ་ ; cf. 见 བྱ་བོ་, བྱ་མོ་, ཀོ་ཀྲེ་₂ ; cf. 见 ཀོ་ཀྲེ་₁, བྱ་བོ་
བྱ་ཁང་ [bya khang] n 名 meeting house 开会房 Nk sə̄khōn Gy ɕə́khɔ̄n Yd ɕə́hōn In some villages refers to a specific house designated the village meeting house 在有些村子；全村子开会的房屋
བྱ་རྒོད་ [bya rgod] n 名 vulture 秃鹫 Yl tɕáɡuê~'tɕāku Tz ɕə́ɡø̄ Dw sə́kuæ̀ Sh ɕɛ́ɡø̄? Bz ɕákø̄ Wz ɕáɡø̄ བྱ་རྒོད་གཅིག་ཕག་འཆའ་ཤེས་རེད། Vultures can/will eat pigs (Wz) 秃鹫会吃猪（吴） cf. 见 ཁྲ་, ཁྲ་རྒོད་, རྒོད་ ; cf. 见 བྱ་, བྱེའུ་
བྱ་སྒོང་ [bya sgong] n 名 chicken egg 鸡蛋 Dw sə́ɡuān Wz ɕə́ɡuàn Ld ɕáwàn 1.6.3.1 Egg 蛋cf. 见 སྒོ་ང་
བྱ་ངང་པ་ [bya ngang pa] n 名 ruddy shelduck 赤麻鸭 Gy ɕá hɔ́nbā ruddy shelduck cf. 见 ངང་སེར་, ངང་པ་སེར་པོ་
བྱ་ཉན་ [bya nyan] n 名 spy 特务 Nk sáɲɛ̄n someone who watches or listens with harmful intent; usually for the purpose of gathering information to plan an assault or to tell others cf. 见 རྣ་ཉན་
བྱ་པོ་cf. 见 བྱ་མོ་, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་
བྱ་སྤུ་ [bya spu] n 名 feather 羽毛 Gy ɕə́pə̄ Sh pə́pə̄ cf. 见 སྤུ་སྤུ་
བྱ་བ་ [bya ba] v 动 actions 行动 Nk sáwā Gy ɕáwā deeds, actions, behavior 行为，行动，事迹
བྱ་བོ་ [bya bo] n 名 rooster 公鸡 Yl tɕə́wō Tz tɕə́wū Dw sápə̄ Ws sápə̄ 1.6.1.2 Bird 鸟6.3.6.1 Chicken 鸡cf. 见 ཀོ་ཀྲེ་₂, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་ཀྲེ་ ; cf. 见 བྱ་ཀྲེ་, བྱ་ཀོ་ཀྲེ་, ཀོ་ཀྲེ་₂ ; cf. 见 བྱ་མོ་, བྱ་ཀྲེ་, ཀོ་ཀྲེ་₂ ; cf. 见 ཀོ་ཀྲེ་₁, བྱ་ཀྲེ་
བྱ་བྱ་ [bya bya] n 名 brown 棕色 Yl tɕátɕā light brown, as is the color of a goat 浅棕色，像山羊的颜色
བྱ་བྱིའུ་ [bya byi'u] n 名 birds 鸟 Nk sə́zȳ Bz ɕə́ɖʐyɛ̄ 1.6.1.2 Bird 鸟cf. 见 བྱིའུ་ ; cf. 见 བྱིའུ་, བྱིའུ་ཕྲུ་, བྱ་
བྱ་བྱེད་བསྡད་མྱི་phrase phrase prostitute 妓女
བྱ་མོ་ [bya mo] n 名 hen 母鸡 Nk sə́mə̄ Gy ɕə́mə̄ Yd ɕə́mə̄ Sh ɕə́mə̄ Wz ɕə́mə̄ 6.3.6.1 Chicken 鸡cf. 见 བྱ་པོ་, ཀོ་ཀྲེ་₂, བྱ་ ; cf. 见 བྱ་བོ་, བྱ་ཀྲེ་, ཀོ་ཀྲེ་₂

  • Page 1 of 2
  • 1
  • 2
  • >