Comparative Dictionary of Southern Khams language varieties » Browse Kham

མགོ་₁ [mgo] n 名 head 头 ● adv 副 beginning 开头

Nk nɡuə̄

Gy nɡuə̄

Yd nɡuə̄

Gl ɡū

Ky nɡuə̄

Yl nɡō

Dw nɡû

Sh nɡuə̄

Dq nɡō

Dq2 nɡə̄

Bz nɡuə̄

Bz2 nɡuə̄

Wz nɡuə̄

Ld nɡuə̄

འ་ནེ་མི་གི་མགོ་ན་སྐྲ་དཀར་ནོ་ཐོན་ནོ། The hair on that person's hair has turned white (Ym) 那个人的头发变白色（燕） 2.1.1 Head 头

མགོ་₂ [mgo] ptcl ptcl msr 量词 Gy nɡuə Dw nɡū measure word for 'person' '人'的量词

དེ་ས་ཚིགས་ན་མྱི་མགོ་བཞི་ཡིས་འགྱོལ་ཚ་མྱི་མྱི་གཅིག་བཀྱག་ཁུར་འོང་ནོ། Right at that time, four people came carrying a crippled man (Yd) 在那个时候，四个人抬着瘫痪的人过来(洋) cf. 见 བོ་

མགོ་ཀླད་པ་ [mgo klad pa] n 名 brain 脑

Gl nɡūlēpā 2.1.1 Head 头cf. 见 ཀླད་པ་

མགོ་དཀའ་བྱེད་ [mgo dka' byed] v 动 to twist (one's) head 扭 Gy nɡuə̄kāɣɤ to twist or turn one's head in an effort to get loose 扭，或者转某人的头以至于松开 དེ་ར་གིས་དེ་མྱི་རྩར་སྐྲག་རེ་མགོ་དཀའ་བྱེད་བསྡད་ནོ། The goat was really trying to twist its head (out of) the man's (grasp) (Gy) 山羊试图扭转头以摆脱人的掌握

མགོ་དཀར་ [mgo dkar] n 名 Hui nationality 回族 Gy nɡuə́kɤ̄ 9.7.1.4 Tribal names 部落名

མགོ་སྐོར་ [mgo skor] v 动 to deceive 欺骗 Nk nɡuə̄kuē to deceive or trick someone out of something 骗人的东西 cf. 见 མགོ་བཏང་, སླུས་, མགོ་སྐོར་བཏང་₂ ; cf. 见 མགོ་འབྲད་ ; cf. 见 མགོ་སྐོར་བཏང་₁, མགོ་བཏང་, སླུས་

མགོ་སྐོར་བཏང་₂ [mgo skor btang] v 动 to trick 骗(人) Nk nɡuə́kū, nɡuə́kō Gy nɡuə̄kūtɔn cf. 见 མགོ་སྐོར་, མགོ་བཏང་, སླུས་

མགོ་སྐོར་བཏང་₁ [mgo skor btang] v 动 to deceive 欺骗 Gy nɡuə̄kūdon to deceive or trick someone out of something 骗人的东西 Key termcf. 见 མགོ་བཏང་, སླུས་, མགོ་སྐོར་

མགོ་སྐྲ་cf. 见 སྐྲ་, སྤུ་, མགོ་སྤུ་, སྐྲ་སྤུ་

མགོ་ཁུར་cf. 见 དཔོན་མོ་, དཔོན་

མགོ་ཁྲི་cf. 见 ཁྲི་₁, ཉལ་ཁྲུ་, གཡུར་ཁྲི་ ; cf. 见 ཉལ་ཁྲི་, ཁྲི་₂, གཡུར་ཁྲི་

མགོ་ཁྲིད་ [mgo khrid] n 名 leader 领导

Dq2 nɡə̄tʂhè

Bz2 nɡūtʂhì

Wz nɡuə̄tʂhì

Ld nŋūkhì 4.5.1 Person in authority 当权者cf. 见 མགོ་འཁྱེར་, དཔོན་པོ་

མགོ་འཁོར་ [mgo 'khor] v 动 to be confused 糊涂 Gy 'nɡuə̄khū cf. 见 མགོ་འཁོར་བཏང་

མགོ་འཁོར་བཏང་cf. 见 མགོ་འཁོར་

མགོ་འཁྱེར་ [mgo 'khyer] n 名 leader 领导 ● n 名带头的 Gy nɡuə̄khɤ̀ cf. 见 མགོ་ཁྲིད་, དཔོན་པོ་

མགོ་གློལ་ [mgo glol] n 名 bare, bald 裸露或秃头 Gy nɡuə́lȳ Yl nɡuə́lȳ bare or bald; nothing on the head; e.g., a goat without horns 裸露或秃头; 头上什么都没有；例，一只没有角的山羊

མགོ་དགུར་cf. 见 དགུར་

མགོ་མགོ་ [mgo mgo] n 名 beginning, edge 开头 Yd nɡuə̄nɡuə̄

མགོ་སྔས་ [mgo sngas] n 名 pillow 枕头

Gl nɡūhīn~ɡūhīn

Sh hŋuējī

Bz nɡuə̄hēn

Wz nɡuə̄ɲēn 5.1.1.3 Bed 床cf. 见 སྔོས་, སྔས་འབོལ་ ; cf. 见 སྔས་མགོ་, སྔས་འབོལ་ ; cf. 见 སྔས་འབོལ་, འབོལ་སྔས་

མགོ་སྔོས་cf. 见 སྔས་, སྔས་འབོལ་

མགོ་ཆེན་ [mgo chen] n 名 Big Head 大头 Tz nɡuə́tɕɛ̄ The name of an area of herder huts on the top of a mountain near mTshodrug.

མགོ་བཏགས་ [mgo btags] v 动 to depend on 投靠 Nk nɡuə̄tà Gy nɡuə̄tà often used when armies are fighting, one army loses and goes to a protectorate and asks for protection. Can also be used if two people are fighting and one seeks someone stronger to help intervene or fight on their behalf 经常用在军队打仗时，一个军队输了，然后寻求保护国。也用来说两个人大家，其中一方寻求更强的人代表他来对抗或者打架

མགོ་བཏང་ [mgo btang] v 动 to deceive 欺骗 Gy nɡuə́dôn cf. 见 མགོ་སྐོར་, སླུས་, མགོ་སྐོར་བཏང་₂ ; cf. 见 མགོ་སྐོར་བཏང་₁, སླུས་, མགོ་སྐོར་

མགོ་ལྟ་ [mgo lta] v 动 to depend on 靠，依靠 Nk nɡuə́tà

མགོ་ཐོག་ [mgo thog] pp pp over, above 上，上面 ● pp pp upper (floor) 上（楼） ● n 名 start, beginning 开始，源头

Gy nɡuə́thù Yd nɡuə́thù Ky nɡuə́thù spatial reference to above, on top or upper, as in the upper floor of a house. Temporal reference to the beginning or start of something 空间上指，上面，在顶上或者上层，像一个房子的上层。时间上指一件事情的开始

ང་ཁྱིམ་མགོ་ཐོག་ཞོལ་གླེག་བྱུང་། I fell off the roof (Gz) 我从房顶上掉下来（格）

མགོ་སྤུ་ [mgo spu] n 名 head hair 头发

Yd nɡuə̄pə̄

Tz nɡūpə̄ 2.1.1 Head 头cf. 见 སྐྲ་, སྤུ་, སྐྲ་སྤུ་, མགོ་སྐྲ་

མགོ་འབྲད་ [mgo 'brad] v 动 to embezzle 贪官 ● v 动 to extort 勒索 Nk nɡuə̄ndʐe

Gy nɡuə̄ndʐe Yd nɡuə̄ndʐe

Sh nɡuə̄ndʐè to cheat or to extort; literally 'to chew on another's head' 欺骗或者敲诈。书面语说‘咀嚼别人的头上

ཁོ་ག་ཀག་སྒང་མགོ་འབྲད་གྱུ་ནོ། S/he cheated a child (Sh) 他欺骗了孩子（下）

དེང་ད་མགོ་འབྲད་ཕར་བས་ཕར་མང་ནོ། These days there are more and more cheats (Gy) 这些天来有越来越多的贪污犯（建） 6.8.9.2 Cheat 欺骗cf. 见 མགོ་སྐོར་

མགོ་རས་འཇུག་ཕར་ [mgo ras 'jug phar] phrase phrase from beginning to end 从开到完 from the beginning to end, thoroughly 从头到尾,全程的

མགོ་རི་གུག་ [mgo ri gug] phrase phrase bended head Nk nɡuə́rɤ̄ko with head bent over ཨ་མྱེས་གཅིག་ཞིང་ན་མགོ་རི་གུག་ས་པ་བཏང་ཐོན་འདུག་ཡིན་ནོ། A grandpa is in the field with bent over head beating the dirt clods (Nk) 爷爷在田里弯下腰打掉泥块（纳）

མགོ་རིགས་རྣ་མོ་ [mgo rigs rna mo] adj 形 smart 聪明

Gy ɡuə́rīnə̄mə

བྱིས་འདི་མགོ་རིགས་རྣ་མོ་ནོ། The child is smart (Gy) 这孩子聪明（建） 9.2.1 Adjectives 形容词

མགོ་རུས་n 名 skull 颅骨

Nk nɡuə̄ɾəò

མགོ་ལུས་ [mgo lus] n 名 bald 关头 Dw nɡúlȳ

མགོན་ [mgon] v 动 to protect 保佑 Nk nɡuē Gy nɡuē Yd nɡuē

མགྱོགས་ [mgyogs] adv 副 quick, fast 快 Nk ndʑō, nɲō

Dq2 nɟʲù cf. 见 མགྱོགས་པ་

མགྱོགས་པ་ [mgyogs pa] adv 副 quickly, fast 快 Nk ndʑōwa Gy ndʑúwā

Yd ndʑə̄wā~ɲə̄wā

Ky nɲūwā~ndʑūwā

Sh tɕɪ́pā

Bz2 mbə̄là

Wz ndʑə̄pā

Ld ndʑōpā

ང་མགྱོགས་པོ་ཚུར་འང་ཨ། I will come back soon (Gz) 我快要回来（格）

ཁྱོས་ཡིས་མགྱོགས་པ་བཟད་བྲི་པ། འ་ཁོག་གཉིས་མཉམ་འཐུང་ཨ་དགོས། Write more quickly (and) the two of us can go together to eat/drink (Yd) 写快一点，咱们俩一起吃/喝（洋） 7.2.1.2 Move quickly 快速移动cf. 见 མགྱོགས་ ; cf. 见 ལག་ཐུབ་

མགྲོན་ [mgron] n 名 guest 客人 Gy ndʐȳn

ད་རེས་དེར་མགྲོན་གོན་སྒྲོན་མ་འཁུར་མྱི་གི་མྱི་གཅིག་མཐོང་ཐོན་ཁོ་རྩར་ཟེར་ནོ། Then (he) saw a person not wearing guest clothes and said to him '...' (Gy) （他）看见一个人没有穿客人的衣服，就对他说‘...’（建） cf. 见 མགྲོན་མོ་

མགྲོན་ཁང་ [mgron khang] n 名 guesthouse 客栈 ● inn 酒店 Nk 'ntʂʊ̄khɔn Gy ntʂōnkhɔ̄n

མགྲོན་མོ་ [mgron mo] n 名 guest 客人 Nk 'ntʂōmə

Gy ndʐȳmə̄

Dw ndʐə̄mə ང་ཚོའི་རྩར་མགྲོན་མོ་འོང་རན་ཁ་བཏགས་་བཏང་ཤེས་རེད། When guests come to us we will give a Kata (Gy) 客人来我们家我们会给哈达（建） cf. 见 མགྲོན་ ; cf. 见 འོང་མྱི་

མངགས་ [mngags] v 动 to send 派 ● v 动 to set free 放出，释放 ● V2 V2 mod 情态 ● V2 V2 caus 使 Nk ŋà Gy wàn Yd wàn

Ky ŋà; ŋà Yl ŋəà

Dw ŋà

Bz2 wà

Wz wàn Ld ŋà to send out, expel; to send a person to a place, usually for a specific purpose; to release someone from captivity; in some varieties (e.g., Nk and Dw), functions as a secondary verb which expresses non-intentional cause 一个人发送到一个特定的地方，通常为特定的目的; 设置自由从囚禁; 在有些方言（比如纳格拉和东旺)用在主动词的后面，表达‘没故意的使’的意思

ཁོས་ངས་ཕོར་ར་སྒང་གཅིག་འཕུལ་ཐོན་གཡུག་མངགས་སྣང་། S/he made me knock the cup down (Nk) 他/她使我把被子扔掉（纳）

ཁྱོད་པེའེ་ཅིང་མངགས། I send you to Beijing (Ld) 我派你去北京（浪）

ང་ཁྱོད་ལེ་པེ་ཅིང་མངགས། I am going to send you to Beijing (Gz) 我要派你去北京（格） ཁོས་ཁོར་ཡིག་གེ་སྟེར་མངགས་རྒྱུད། He had him give a book (to someone else) (Dw) 他使他给（别人）一本书（东）

བླུང་ཡིས་སྒོ་འབྱེ་མངགས་ཐལ། The wind made the door open (Dw) 风使门开了（东）

ཁོས་ཚ་ལག་ཕར་འདྲེད་མངགས་ཐལ། He knocked down the toys (Dw) 他撞倒的玩具（东）

སྲིན་མོ་ཡིས་བཟིན་ཨ་བསམས་ཐུར་ཁོ་མངགས་རག་ནོ། Thinking it was so, the ogress let her go (Nk) 妖女想真的以后让她走（纳） 7.2.8 Send someone 派遣某人

མངར་ [mngar] adj 形 sweet 甜 Bz ŋɛ̄ 9.2.1 Adjectives 形容词cf. 见 མངར་ཤིན་, མངར་མོ་

མངའ་ཆེ་ [mnga' che] n 名 might, power 有威力的 Nk ŋātɕɛ̄ might, power, great; authority, power 有威力的，有力量，伟大的; 权威，全能 cf. 见 དབང་

མངར་མོ་ [mngar mo] n 名 sugar 白糖 ● adj 形 sweet 甜

Dw ŋēmə Bz ŋɛ́mə̄ 9.2.1 Adjectives 形容词cf. 见 མངར་, མངར་ཤིན་ ; cf. 见 སྦྲང་དཀར་

མངགས་རག་མྱི་ [mngags rag myi] n 名 sent one/s 被派的 Nk ŋàranə Gy wānranə Someone sent by another to a particular place, usually for a particular purpose. Key termcf. 见 ཚབ་འགྲོ་མྱི་₁, སྐུ་ཚབ་

མངར་ཤིན་ [ngar shin] adj 形 sweet 甜

Gy ŋɤ̄ʃīn

Sh ŋēsīn

Dq ŋɛ̄sīn 9.2.1 Adjectives 形容词cf. 见 མངར་, མངར་མོ་

མངོན་ཤེས་ [sngon shes] v 动 to prophecy 做预言 ● n 名 prophet 先知 Nk wɛ̄nʃɛ̄n to prophecy; prophet 做预言; 先知 Key term

མངོན་ཤེས་མཁྱེན་ [mngon shes mkhyen] n 名 foreteller, oracle 前知，神通 Gy wɛ̄nɕīntɕhìn

མཆན་ཁུང་ [mchan khung] n 名 armpit 腋窝

Nk tɕhɛ́nkhɔn

Gy tʂhɛ̄nkhɔ̄n

Yl tɕhɛ́npā ʃo Tz tɕhēkhò

Sh tʂhīlà 2.1.3.1 Arm 手臂cf. 见 ལག་པ་ཞོལ་

མཆིན་པ་ [mchin pa] n 名 liver 肝

Dw tɕhə̄mbɑ̀

Sh tʂhīmbā

Bz chímbā 2.1.8 Internal organs 内脏

མཆིལ་མ་ [mchil ma] n 名 spit, spittle 唾沫 Nk tɕhɛ́wàn Yd tʂhíŋā Dw tɕhǽwān

Sh tʂhɛ́mbū

Dq2 tɕhɛ́mà Bz khāhjɛ̄

Wz tʂhə́mbū

Ld tjhə̄jàn spittle, saliva 唾沫,唾液

མཆིལ་མ་ཕར་བར། to spit (Ld) 唾沫(浪) 2.2.3 Spit, saliva 唾液、口水cf. 见 ཁ་ཆུ་

མཆིལ་མ་བར་ [mchil ma bar] v 动 to spit 吐口水 Nk tɕhə̄wàpu Gy tʂhīmìpú Yd tʂhíŋāpú

Yl tɕhǽnpei

Dw tɕhɛ́wànbæ

Bz címɔ̄pu

Bz2 tʂhɤ̄mī pə˞

Ld tjhə̄jànpø to spit, to spit on 2.2.3 Spit, saliva 唾液、口水

མཆིལ་མ་བོར་cf. 见 མཆིལ་མད་བཏབ་, མཆིལ་མད་བོར་

མཆིལ་མད་ [mchil mad] n 名 drool, spittle 口水

Nk tɕhə̄mæ̀

Gy tʂhɤ́mì

Ky tʂhə̄mì

Bz2 tʂhɤ̄mī

མཆིལ་མད་མང་མོ་སྣང་། There's a lot of spittle (in my mouth) (Gz) （嘴巴里）有很多口水（格） 2.2.3 Spit, saliva 唾液、口水cf. 见 མཆིལ་མད་བར་

མཆིལ་མད་བཏབ་ [mchil mad btab] v 动 to spit on 对某人吐痰 Gy tʂhīmītəò

Dw tɕhɛ́wāntəò

Sh tʂhɛ́mbūtəò

Dq2 tɕhɛ́mā taò

Ld tjhéjāntəò

ད་རེས་མྱི་ཙེད་ར་གིས་ཁོའི་གདོང་སྒང་མཆིལ་མད་བཏབ་ནོ། Then some people spit on his face (Gy) 然后有些人吐痰在他的脸上（建） cf. 见 མཆིལ་མ་བོར་, མཆིལ་མད་བོར་

མཆིལ་མད་བར་cf. 见 མཆིལ་མད་

མཆིལ་མད་བོར་cf. 见 མཆིལ་མད་བཏབ་, མཆིལ་མ་བོར་

མཆུ་ [mchu] n 名 beak, mouth 鸟嘴，嘴巴 Gy tʂhə̄ Shortened form for 'beak' or 'mouth' ལྕུང་ཆ་མཆུ་དམར། The chough's red beak. (Gy) 红嘴山鸦的嘴巴（建) cf. 见 མཆུ་ལྤགས་, མཆུ་ཏོ་

མཆུ་ཏོ་ [mchu to] n 名 beak 鸟嘴 ● n 名 lips 嘴巴 Gy tʂhə̄tuə̄

Ky tʂhə̄tuə̄

Sh (ɕý)tʂhə́bə̄; tʂhə́tuə̄

Dq tɕhūdō 'beak' in most varieties, but also 'lips' in Sh and Dq

ལྕུང་ཆ་ཡི་མཆུ་ཏོ་ལ་རྐང་པ་གཉིས་དམར་ཕྱིན་རེད། The chough's beak and feet are red (Gz) 红嘴山鸦鸟嘴和魔爪是红色（格） cf. 见 མཆུ་, མཆུ་ལྤགས་ ; cf. 见 མཆུ་ལྦགས་

མཆུ་ལྤགས་cf. 见 མཆུ་, མཆུ་ཏོ་

མཆུ་ལྦགས་ [mchu lbags] n 名 lips 嘴唇

Nk tjhə̄pà

Gy tʂhópiɛ̄

Ky tʂhūpà

Yl tɕhūpà

Tz tɕhɛ́pà?

Dw tɕhūpà

Sh tʂhʊ̄pà

Dq tɕhūpà

Dq2 tɕhə́pà

Bz cə̄pà?

Bz2 tʂhūpè

Wz tʂhə̄pà

Ld tjhə̄pà 2.1.1 Head 头cf. 见 མཆུ་ཏོ་

མཆུ་དམར་ [mchu dmar] n 名 red beak 红嘴 Gy tshə́mū red beak on certain birds (e.g., the chough).

མཆོད་ [mchod] v 动 to offer 赞美 Gy tʂhȳ to offer worship or praise, including the offering of such rituals such as offering incense, etc. 供奉，赞美 Key term4.9.5.5 Offering, sacrifice

མཆོད་རྟེན་ [mchod rten] n 名 stupa 白塔

Nk tjhə́tɛ̄n

Gy tʂhuə́tɛ̄n

Yd tʂhȳtɛ̄n

Ky tʂhuə́tīn

Yl tɕhə́tēn

Tz tɕhūtēn

Sh tɕhə́tēn

Dq2 tɕhə́teīn

Bz chɪ́'tīn

Bz2 tʂhə́tīn

Wz tʂhə̄tīn

Ld tjhə̄tɛ̄n 6.5.1 Building 建筑物

མཆོད་རྟེན་བཞེང་ [mchod rten bzheng] v 动 to erect a stupa 建白塔 Gy tʂhȳtēnʐi 6.5.1 Building 建筑物cf. 见 སྐུ་ཐང་བཞེང་

མཆོད་པ་ཕུལ་ [mchod pa phul] v 动 to make offerings 献祭 Nk tɕhø̄pa phø̂ Yd tʂhȳpa phè to offer incense or tsampa on an altar; to make a tsampa offering, either as a tsampa cake <tor ma> or as one thrown to the wind 4.9.5.5 Offering, sacrificecf. 见 མཆོད་པ་འབལ་ ; cf. 见 ཆོས་བྱེད་, ཆོས་མཇལ་, མཆོད་ཕུལ་

མཆོད་པ་འཕུལ་cf. 见 ཡར་མཆོད་

མཆོད་པ་འབལ་ [mchod pa 'bul] v 动 to offer 献祭 Nk tɕhǿpā bø̂ Key term4.9.5.5 Offering, sacrificecf. 见 མཆོད་པ་ཕུལ་

མཆོད་པག་ [mchod pag] n 名 barley and butter sculpture 青稞酥油雕塑 Nk 'tɕhuɪ̄pa Gy tʂhȳpā barley and butter sculpture made by monks as an offering to be placed before the altar, but not for eating. cf. 见 པག་

མཆོད་ཕུལ་ [mchod phul] v 动 to offer 献祭 Gy tʂhȳphè to make offerings of incense, barley, etc. on an altar 4.9.5.5 Offering, sacrificecf. 见 མཆོད་པ་ཕུལ་, ཆོས་བྱེད་, ཆོས་མཇལ་

མཆོད་མེ་ [mchod me] n 名 butter lamp 酥油灯 Gy tʂhȳmì Yd 'tʂhȳmə butter lamp that is set before deities or tankha in temples or on the household altar 酥油灯；放在寺庙或家里的神龛的偶像或者唐卡的前面 cf. 见 མར་མྱེ་

མཆོད་མཚོག་ [mchod mtshog] v 动 to worship 赞美 Gy tʂhȳtshù Key term

མཇལ་ [mjal] v 动 to seeH 看（敬） Nk ndʑi Gy ndʑī to see, honorific; many understand this to mean 'worship' 看（敬）；一般理解的是‘拜’的意思

མཇུག་n 名 tail 尾 Nk nɖəô

མཇུག་མ་ [mjug ma] n 名 tail 尾巴

Gy ndʐə́wàn

Ky ntʂówàn

Tz ndʑómā

Sh ɳɖómà

Bz2 ɳɖómà

Wz dʐʊ́mà

ཁྱི་ཡི་མཇུག་མ་རིང་མ་གཅིག་སྣང་། The dog's tail is long (Gz) 狗的尾巴长（格） 1.6.2 Parts of an animal 动物身体的组成部分cf. 见 རྔ་མ་

མཉམ་₁ [mnyam] adv 副 together with 一起 Nk ɲàn Gy ɲɔ̄n Yd jɔ̄n

Dw ɲàn 9.2.2 Adverbs 副词cf. 见 ཁག་ཐིག་, ཁག་ཅིག་, ཁག་ཡི་

མཉམ་₂ [mnyam] v 动 to be level with 平清？ Nk ɲàn Gy ɲōn Yd ɲōn བྱིས་མ་ལ་མཉམ་ཚ་ནོ། The child is as tall as (her/his) mother (Gy) 孩子跟他妈一样高（建） cf. 见 ཁག་གཅིག་, ཁག་ཐིག་, ཁག་ཡི་, རོང་, འགོས་ཐིག་

མཉམ་འཆའ་བྱེད་ [mnyam 'cha' byed] v 动 to eat together 一起吃 Gy ɲɔ́ntʂhāɣɤ Dw ɲɔ̄ntɕhāje

མྱི་ཀུན་ཟ་མ་མཉམ་འཆའ་བྱེད་བསྡད་ནོ། The people are eating together (Dw) 人民在一起吃饭（东）

མཉམ་སྡད་བྱེད་ [mnyam sdad byed] v 动 to live together 住在一起 Nk ɲāntẽje Gy ɲɔ̄ntēɣɤ to be together with, to live together.

མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་ [mnyam spyod byed] v 动 to experience together 一起做，经过 Nk ɲānsø̄je Gy ɲɔ̄nɕīɣɤ

མཉེ་ [mnye] v 动 to knead 揉 Gy ɲə̄ Yd ɲə̄ ཀོ་བ་མཉེ། to soften leather (Gy, Yd) 揉牛皮（建，洋） cf. 见 ཀླིང་

མཐའ་ [mtha'] adv 副 reason, cause 原因 ● adv 副 final, last, end 最后，将来 Nk thà cf. 见 རྫོགས་མཐའ་, རྫོགས་ ; cf. 见 རྒྱེན་, མཐའ་རྒྱེན་ ; cf. 见 མཐའ་ཁན་

མཐའ་ཁན་ [mtha' khan] adv 副 reason, cause 原因 Nk thākhæ̀n Gy thākhæ̀n because; due to; according to; by reason of 因为；根据; 由于 cf. 见 མཐའ་

མཐའ་མགོ་ [mtha' mgo] n 名 edge 边 Bz tánɡuə̄ edge, corner 边，角

མཐའ་འགྲིལ་ [mtha' 'gril] n 名 hem 贴边 Gy thə̄ndʐɤ̄ Hem of skirt, gown or cloak

མཐའ་རྒྱེན་cf. 见 རྒྱེན་, མཐའ་ ; cf. 见 མཐའ་མྱི་

མཐའ་ཐུང་ [mtha' thung] adv 副 nearby, close 近 Nk thāthɔ̄n

Gy thāthōn cf. 见 རྒྱང་མ་རིང་

མཐའ་ཕར་ [mtha' phar] adv 副 ? 到时候 Gy thāphu Yd thāphu

མཐའ་མྱི་ [mtha' myi] conn conn cause 原因 Nk thànə cf. 见 མཐའ་རྒྱེན་

མཐའ་ཞོལ་ཕར་ [mtha' zhol phar] adv 副 later on 以后 Yd thāʃɤ̄phu later on, afterwards, later on 以后

མཐུག་པག་ [mthug pag] adj 形 thick 厚

Nk thōbà

Gy thōpà

Ky thōbà

Yl thəūpɤ̄

Tz thōpà

Sh thōpà

Dq2 thópà

Bz thōwà

Bz2 thōpà

Wz thōpà thick, like a 'thick book'

ཁོའི་ཡིག་ཆ་མཐུག་པག་ནོ། His/her book is thick (Gz) 她/他的书厚（格） 8.2.3 Thick

མཐུང་ཤག་ [mthung shag] adj 形 thick 厚

Gl thɔ̄nʃà

མེ་ཡིག་ཆ་མཐུང་ཤག་ནོ། This book is thick (Gl) 这本书很厚（果）

མཐུན་ [mthun] v 动 to be in harmony 和好，联合 Nk thȳn Gy thȳn Yd theīn cf. 见 ; cf. 见 ; cf. 见 མཐུན་སྒྲིལ་ ; cf. 见 མཐུན་པོ་བྱེད་

མཐུན་སྒྲིལ་ [mthun sgril] n 名 harmony, unity 和好，联合 Nk thȳndʐī cf. 见 མཐུན་

མཐུན་པོ་ [mthun po] adj 形 harmonious, unified 团结的,同心的 Gy thȳnmə̄ Yd tómō

མཐུན་པོ་བྱེད་ [mthun po byed] v 动 be harmonious 和好，联合 Nk thȳnmōɣɤ cf. 见 མཐུན་

མཐེ་ཆེན་ [mthe chen] n 名 thumb 拇指

Nk thə́tɕɛ̄n

Dw thə́tɕɛ̄n cf. 见 མཐེ་དཔོན་མོ་, མཐེ་བོ་ ; cf. 见 མཐེ་དཔོན་མོ་, མཐེ་མ་, མཐེ་བོང་

མཐེ་དཔོན་མོ་ [mthe dpon mo] n 名 thumb 大拇指

Gy thə́peīmə Yd thə̄peīmə

Sh thə́pī cf. 见 མཐེ་བོ་, མཐེ་ཆེན་ ; cf. 见 མཐེ་ཆེན་, མཐེ་མ་, མཐེ་བོང་

མཐེ་བོ་cf. 见 མཐེ་དཔོན་མོ་, མཐེ་ཆེན་

མཐེ་བོང་ [mthe bong] n 名 thumb 拇指 Gy zímə̄

Ky tsétʂɛ̄n

Tz thə́pǣn

Sh thʊ́pī

Dq2 thə́pēn

Bz2 thə́pī

Wz thə́pīn 2.1.3.3 Finger, toe 手指、脚趾cf. 见 མཐེ་ཆེན་, མཐེ་དཔོན་མོ་, མཐེ་མ་

མཐེ་མ་cf. 见 མཐེ་ཆེན་, མཐེ་དཔོན་མོ་, མཐེ་བོང་

མཐེ་མོ་ [mthe mo] n 名 thumb, big toe 大拇指，脚趾

Bz t̙ə́mə̄ 2.1.3.3 Finger, toe 手指、脚趾

མཐོ་ [mtho] adj 形 high 高 ● adj 形 tall 高 Gy thə̄

Ky thuə̄ Tz thjūmbə̄ tall, high; to be tall or high 高层,高

འུ་དེ་ཁྱིམ་འདི་ཁྱིམ་བས་མཐོ་རེད། That house is taller than this house (Gz) 那个房子比这个房子高（格） 8.2.2.2 Tall 高cf. 见 མཐོ་པོ་ ; cf. 见 མཐོ་མོ་, ཀང་རིང་

མཐོ་འགོ་ [mtho 'go] n 名 firstborn 初生的 Nk thuə̄nɡu Gy thūnɡū

Yd thūnɡū the oldest child in a family; can be male or female 4.1.9.1 Related by birth 因出生而有关4.1.9.1.9 Birth order 排行cf. 见 ཆེ་བ་

མཐོ་པོ་cf. 见 མཐོ་

མཐོ་བ་ [mtho ba] adj.comp adj.comp highest 最高的 Nk thuōwā Gy thuōwā

Dq2 thə́nbə̄

Bz2 thōbə̄ 8.2.2.2 Tall 高cf. 见 མཐོ་མོ་, ཀུན་ན་མཐོ་བ་

མཐོ་མོ་ [mtho mo] adj 形 high 高 ● adj 形 tall 高

Nk thōmə

Gy thə̄mə̄~thə̄mbə̄ Yd thə̄mə̄

Ky thə̄mə̄

Yl thə̄mə

Tz thýmbə̄

Dw 'thūmə

Sh thə̄mə

Dq thȳmbə̄

Bz thə́bɤ̄

Bz2 thōbə

Wz thə́mə̄ high or tall; usually of buildings or manmade things; used metaphorically to mean great or supreme 高；一般形容建筑或人造的东西，等；也可以有伟大的意思

དེ་ཁྱིམ་མཐོ་མོ་རེད། That house is tall (Gz) 那房子很高（格） 8.2.2.2 Tall 高cf. 见 མཐོ་, ཀང་རིང་ ; cf. 见 མཐོ་བ་, ཀུན་ན་མཐོ་བ་ ; cf. 见 ཀང་རིང་

མཐོ་ས་ [mtho sa] n 名 highland 高地 Nk 'thuōɬa Gy thuə̄sā Yd thuə̄sā highland, high place, plateau 高原，高的地方，高原

མཐོང་ [mthong] v 动 to see 看见

Nk thûn

Gy thún

Ky thɔ̄n

Yl thūn

Tz thūn

Dw thôn

Sh thūn

Dq2 thɔ̄n

Bz thūn

Bz2 thūn

Wz thūn ངས་གཅིག་ལ་མཐོང་མ་མྱོང་། I haven't even seen one (Gy) 我一个也没有看过了（建）

ང་ཁྱོད་དེ་རིང་མཐོང་བྱུང་། I saw you today (Gz) 今天我看见你（格） 2.3.1 See 看见cf. 见 འདྲུག་, ལྟ་, འཚོར་

མཐོང་རྟེན་མཐོང་ཐོན་ [mthong rten mthong thon] adv 副 thoroughly 完全

མདའ་ [mda'] n 名 arrow 箭

Nk ndà Gy ndā

Yl ndū

Tz ndā

Dw ndɑ̀

Sh ndā

Dq2 ndā

Bz ndā~ndɔ̄; ndā~ndɔ̄

Bz2 ndā

Wz ndā arrow, dart 箭，镖 4.8.3.7 Weapon, shoot 武器、射击cf. 见 མདའ་གཞུ་ ; cf. 见 མདའ་གཞུ་, གཞུ་ ; cf. 见 མྱེ་མདའ་, མདའ་གཞུ་

མདའ་གཞུ་ [mda' gzhu] n 名 bow and arrow 弓箭

Gy ndə̄ʐə̄

Yl ndāʐə̄

Tz ndə̄ʐə̄ Dw ndə̄ʐə

Sh wáʐə̄

Wz ɻáʐə̃ cf. 见 མདའ་ ; cf. 见 གཞུ་, མདའ་ ; cf. 见 མྱེ་མདའ་, མདའ་

མདུག་པ་ས་ལ་ [mdug pa sa la] adv 副 never, at all 从来没有 Gy dōpāsālā ང་མདུག་པ་ས་ལ་མཐོང་མ་མྱོང་། I have never seen (it) (Gy) 我从来没有见了（建)

མདུད་ [mdud] n 名 to tie (string) 打结 Nk ndəô Gy ndî

Bz ndø̂

མདོག་₂n 名 white spot on horse's forehead

Nk ndù

མདོག་₁ [mdog] n 名 color, appearance 颜色，像 Gy ndū

མདོང་ [mdong] n 名 big churn 乳器

Nk ndɔ́

Dw ndún

Bz ndoə́ big churn, usually for churning milk into butter 乳器;一般搅用在动牛奶倒入黄油

འོ་མ་བཀྲུག་ས་ཡི་འོ་མདོང་། churning milk churn (Bz) 打牛奶的乳品（奔） cf. 见 རྣོམ་, འོ་མ་བཀྲུག་ས་, ཆུ་མདོང་, འོ་མ་མདོང་ ; cf. 见 ཆུ་མདོང་, འོ་མ་མདོང་ ; cf. 见 རྣོམ་, ཇ་རྣོམ་, ཆུ་རྣོམ་

མནན་ [mnan] v 动 to oppress 压迫 Gy nē to oppress or persecute

མནམ་ [mnam] v 动 to smell 闻道 Nk nà Gy nɔ̄n

Dw nân cf. 见 དྲི་₂

མནའ་ [mna'] v 动 to swear 发誓 Gy nā: to swear, take an oath, pledge cf. 见 ཁ་ཆེད། ; cf. 见 མནའ་སྐྱེལ་, ཁ་ཆེད་

མནའ་སྐྱེལ་ [mna' skyel] v 动 to swear 保证 Nk nātsi Gy nātɕə to swear, take an oath, pledge cf. 见 མནའ་, ཁ་ཆེད་

མནའ་ཏང་ [mna' tang] adj 形 honest 老实 Gy nántōn honest, trustworthy

མནའ་བཏང་ [mna' btang] v 动 to look for a spouse 找媳妇，丈夫 Gy nētɔ̄n to send someone to look for a spouse at the command of a rich or powerful person. More frequently used for brides.

མནའ་མ་ [mna' ma] n 名 wife 妻子 Nk nāwān

Gy nāwān

Yd nə̄wān~nāān; nān

Dw nāwòn

Sh nāmā

Dq nə̄mā

Bz nāmā

Wz nāmā specifically 'wife', but in some varieties also used for 'bride'

ང་ཁོའི་གནའ་མ་བཟིན། I am his wife (Gy) 我是他的妻子（建） 4.1.9.2.1 Husband, wife 夫妻cf. 见 མག་པ་ ; cf. 见 ཕོ་བདག་, བུ་རྣགས་, བག་པ་, འབག་པ་

མ་₃ [ma] n 名 sixteenth letter of the Tibetan alphabet 藏文第十六个字母

Gy má 3.5.7.2 Written material 书面材料cf. 见 མ་₁, མིན་, མི་₃, མྱེད་ ; cf. 见 ཨ་མ་

མ་₂ [ma] n 名 mother 母亲

Nk má

Gy má Yd má

Wz má 4.1.9.1.2 Father, mother 父母cf. 见 ཨ་མ་

མ་₁ [ma] neg neg not 不 Nk ma Gy ma Yd ma Yl ma negative word that occurs before the verb to indicate someone other than the speaker will not perform the action of the verb རྒྱང་རིང་མ་འགྲོ་ནོ། (S/he) won't go far (Gy) （她/他）不去远（建） ང་མ་འགྲོ་ཡི། I didn't go (Yd) 我没去（洋） cf. 见 མིན་, མི་₃, མྱེད་, མ་₃

མཱ་ [rma] n 名 older sister 姐姐

Bz2 mā 4.1.9.1.3 Brother, sister 兄弟姐妹cf. 见 ཨ་བོ་, ཀྱེ་ཀྱེ་, ཨ་སྲིང་, རྨོ་རྨོ་

མ་ཁུང་ [ma khung] n 名 mother's womb 母亲的子宫里 Nk mákhōn Gy mákhōn

ཁྱོད་སན་ཡིས་ཁོ་མ་ཁུང་ནང་ཐུར་འདུག་རན་ཐུར་ནི་མྱིག་ལོང་རེད་ཞེས་ཐུར། ཨན་ཁོའི་མྱིག་ག་ཙུག་མཐོང་ཁུར་རེད་ཞེས་ཐུར་དྲི་ནོ། They asked, 'If he has been blind ever since he was born from his mother's womb, how can he now see?' (Nk) 2.1.8.4 Female organs 女性器官

མ་ཁོམ་ [ma khom] adv 副 as soon as 一。。。就 Ws mákhōn cf. 见 རོང་ཐུར་ནས་, དང་གཅིག་

མ་འགུལ་མ་འདུག་ [ma 'gul ma 'dug] phrase phrase to do nothing 什么都不做 Nk mánɡīmándo ཁོ་མ་འགུལ་མ་འདུག་ལྟ་བསྡད་ནོ། S/he is just looking and not doing anything (Nk) 她/他什么不做着在看（纳）

མ་རྒན་₁ [ma rgan] n 名 middle-aged woman 中老年的女的 Dw máɡǣn མ་རྒན་ཅིག་ཡིས་ཕྱག་ཕུལ་བསྡད་ནོ། A woman is prostrating (DW) 一位中老年的女人在伏地(东)

མ་རྒན་₂ [ma rgan] n 名 aunt 阿姨 Tz āɡɛ̄n Dw máɡǣn

Dq áɡɛ̄n aunt, mother's sister 4.1.9.1.6 Uncle, aunt 叔伯、姑姨cf. 见 ཨ་ནེ་, མ་ཆེ་ཆེ་ ; cf. 见 མ་ཆོག་ཆོག་, ཨ་ནེ་

མ་སྒྱུག་མ་ [ma sgyug ma] n 名 mother-in-law 岳母 Gy mátɕōma Yd mátɕōma 4.1.9.2.2 In-law 姻亲cf. 见 སྒྱུག་མ་, ཨ་ཕ་གྱོས་པོ་, གྱོས་པོ་

མ་སྒྱུག་མོ་cf. 见 གྱོས་པོ་, ཨ་པཱ་གྱོས་པོ་, པཱ་གྱོས་པོ་, སྒྱུག་པོ་, ཨ་ཕ་གྱོས་པོ་

མ་ཅིག་ [ma cig] adv 副 especially 特别 Tz mátɕì Sh mátʂì

Wz mátʂì 9.2.2 Adverbs 副词

མ་ཆེ་ཆེ་cf. 见 མ་རྒན་₂, ཨ་ནེ་

མ་ཆེན་ [ma chen] n 名 head cook 主厨 Nk máʑɛ̄n head cook for leaders, nobility or lama 一个喇嘛，领导者或贵族的主厨

མ་ཆོག་ཆོག་ [ma chog chog] n 名 aunt Gy mátʂhə̄tʂhù aunt, mother's older sister 妈妈的姐姐 4.1.9.1.6 Uncle, aunt 叔伯、姑姨cf. 见 ཝང་ཝང་, ཨ་ནེ་ ; cf. 见 མ་རྒན་₂, ཨ་ནེ་

མ་ཉོག་ [ma nyog] n 名 woman 女人

Wz máɲù 2.6.5.2 Woman 女人cf. 见 མྱི་ཆགས་བུ་མོ་, སྐྱེད་པ་བུ་ཚ་ ; cf. 见 འ་མ་, མོ་མོ་, ཨ་ཅག་, ཨ་ཅེ་

མ་ཉོགས་cf. 见 འ་མ་, མོ་མོ་, ཨ་ཅག་, ཨ་ཅེ་

མ་དུད་ [ma dud] adv 副 not only, moreover 不只，还有འདྲས་གྱུ་ Yd máty cf. 见 མ་ཚད་, འབའ་ཚོག་

མ་དེར་ ['di ma der] adv 副 not only but also Yd má tỳ

མ་འདྲ་ [ma 'dra] adv 副 different 不一样

Gl mádʐá

Sh mándʐābə

Bz mándʐā

Bz2 mə́ndʐā

Wz mə́ndʐā not the same, especially with regards to appearance

འུ་འདི་རྟ་གཉིས་མ་འདྲ་ནོ། These two horses are different (Wz) 这两匹马不一样（吴） 8.3.5.2.3 Different 不同cf. 见 ཁ་ཁ་₂ ; cf. 见 དབྱེ་

མ་འདྲ་པ་ [ma 'dra pa] n 名 unlike 不像） Gy mándʐāwa Yd mándʐāwā unlike (sth, so) 不像（别东西或人）

མ་འདྲ་པ་གཅིག་རེད། S/he is like no other (Gy) 他/她是特色的（建） 8.3.5.2.3 Different 不同

མ་འདྲ་མ་གཅིག་ [ma 'dra ma gcig] adj 形 unusual 特别的 ● n 名 miraculous 神迹 Nk mándʐāma Gy mándʐāmátɕi Yd mándʐāmátɕi an event or occurrence that is extraordinary and unusual 8.3.5.2.3 Different 不同

མ་ནའི།cf. 见 ཨ་ཕྱི་, ཨ་ཁབ།

མ་ནུས་ད་ [ma nus da] adj 形 tired to be tired or fatigued, due to physical weariness, the hot sun, etc. cf. 见 འགུལ་འཚེར་

མ་མྱེས་ [ma myes] n 名 grandmother 奶奶

Gy mə́naī maternal and paternal grandmother. 奶奶或爷爷 4.1.9.1.1 Grandfather, grandmother 祖父母cf. 见 ཨ་རྨོ་, མྱེས་མྱེས་ ; cf. 见 མྱེས་མྱེས་

མ་གཞི་₁ [ma gzhi] adv 副 because 因为 ● n 名 original basis 本来基础 Gy máʐɤ̄~mɛ́ʐɪ̄ Dw máʐə̄

མ་གཞི་₂ [ma gzhi] adv 副 originally; basis 本来 Nk máʐī Gy máʐɤ̄

Wz mə́ʐì actual, originally, primary, because 本身，本来；因为

ང་མ་གཞི་ལས་ནས་བོད་རིགས་བོད་ཡི། I am originally (have always been) Tibetan (Wz) 我本来就是藏族（吴）

མ་བཞི་ཁོ་ཉིད་མ་ཁོ་རྡུང་བསྡད་རྒྱུད། དེ་རན་ངུ་བསྡད་རྒྱུད། Because his mother hit him, then he cried (Dw) 因为他家的母亲打他，他哭了（东） 8.3.7.5.1 Basic 基本

མ་གཞི་འདུག་མྱི་ [ma gzhi 'dug myi] n 名 originally existent 本来存在的 a compound comprised of 'original', 'basis', 'to exist' and a nominalizer which means 'the one who has originally existed' Key term

མ་ཚད་ [ma tshad] adv 副 not only 不只 ● adv 副 moreover 还有 Nk mə́tshɛ̀

Wz mə́tshè

ཨ་རིང་འདིར་འོང་མྱི་མྱི་སུམ་བཅུ་མ་ཚེ་ནོ། Today only 30 people came here (Wz) 今天不只有三十个人来（吴） 9.2.2 Adverbs 副词8.1.5.7 Only 唯一cf. 见 མ་དུད་, འབའ་ཚོག་

མ་ཟེར་ཕར་ཟེར་ [ma zer phar zer] phrase phrase must speak 不得不说 Nk máɬə̄phə̄ɬə Gy mázə̄phəzə

Wz mə́zə̄phə̄zə

འུ་འདི་གཅིག་ང་མ་ཟེར་ཕར་ཟེར་ནོ། Regarding this, I must speak (Wz) 这个我不得不说（吴）

མ་བཟོ་ཕར་བཟོ་phrase phrase must do 不得不做 Nk mə́lə̄phə̄lə Gy mə́zuə̄phə̄zuə̄ Yd mə́zuə̄phə̄zuə̄

མ་འོང་ཕར་འོང་ [ma 'ong phar 'ong] verb phrase verb phrase had to 不得不 Nk máwōnphawon

Wz mə́wōphə̄won

ང་ཁྱོའི་རྩར་མ་འོང་ཕར་འོང་ནོ། I must come to you (Wz) 我不得不到你这里来（吴）

མ་ཡིད་མ་ཆེས་ [ma yid ma ches] adj 形 miraculous 神奇 Nk májīmátɕhè miraculous, amazing, unbelievable 神奇的，惊人的，不可思议的 4.9.4 Miracle, supernatural powerKey term

མ་ཡུགས་ [ma yugs] n 名 grieving widow 悲伤的女人 Gy májò a grieving wife or mother 一个悲伤的妻子或母亲 2.6.6.4 Mourn 哀悼cf. 见 ཡུགས་ས་ ; cf. 见 ཡུག་ས་, ཕ་ཡུགས་

མ་གཡོག་ [ma g.yog] n 名 midwife 助产士 Yd májū a midwife, delivery nurse 助产士, 接生妇 2.6.3.5 Help to give birth 帮助生产2.5.7.1 Doctor, nurse 医生、护士

མ་རེད་cf. 见 མི་ནོ།

མ་རེད། [ma red/] neg neg is not, will not 不是，不 Gy márì

Wz márè ཁོ་ཟུར་རྒྱབ་ན་འགྲོ་ཆགས་མ་རེད། S/he is not going overseas (Gy) 她/他不去国外（建） 9.1.1 Be 是cf. 见 མྱེད་, མེད་, མི་₃

མ་རེས་འདོད་ [ma res 'dod] phrase phrase careless 不小心 Nk márēndø

ཁོས་རྩམ་པ་འགམ་ཐོན་རན་མ་རེས་འདོད་ཐུར་ཕྱིན་གཅིག་ཤོར་ཁུར་ཐུར་"བུང་"ཞེས་རན་ཕ་རྡོང་གླིང་རག་ནོ། She ate some tsampa and when not being careful farted 'boom!' and the boulder cracked open (Nk)

མཱ་ཤི་ཀ་ [m'a shi ka] n 名 Messiah 基督 Nk mə́ɕə̄ka Gy mə́ɕə̄ka Key term

མག་ [mag] v 动 to die out 火灭

Sh mâ to die out, as in a fire that goes out 灭火了

ཁྱོད་མྱེ་སྦར་སྦར་གི་མྱེ་དེར་མག་ཐོན་ནོ། The fire you just started has died out (Sh) 你刚刚烧火了已经灭掉了（下） 5.5.3 Extinguish a fire 灭火cf. 见 དན་, གསད་, གཏན་, སྨག་ ; cf. 见 གཏན་, མྱེ་གཏན་, སྨག་, དན་, མྱེ་དན་

མག་པ་ [mag pa] n 名 groom 新郎 Gy mbáwān བུ་ཚ་མག་པ་ག་བ་རེད། Where is the groom from? (Gy) 新郎是哪里的？（建） 2.6.1.2 Wedding 婚礼cf. 见 མནའ་མ་

མག་མ་ [mag ma] n 名 marriage 婚礼 Nk páwān Gy páwān

མང་ [mang] adj 形 many 多 Nk mú Gy mún ● v 动 to be more 增多 Dw mún

ཨ་རིང་མྱི་གཉིས་མང་བྱུང་། Today two extra men came (Dw) 今天多了两个人（东） cf. 见 མང་མོ་, སྡུག་པ་, རྒྱས་པ་ ; cf. 见 སྐྲེད་པ་, མང་མོ་ ; cf. 见 རྨེ་རྨེ་ན་, མང་པོ་ ; cf. 见 ཀུག་སྐྱག་, མང་མོ་, རྒྱས་པ་

མང་ཉུང་ [mang nyung] n 名 quantity 数量 ● n 名 amount 金额

Nk múɲōn

Gy múɲōn; múɲōn

Wz múɲōn

མང་པོ་cf. 见 རྨེ་རྨེ་ན་, མང་

མང་མོ་ [mang mo] qtv qtv many, alot 多 Nk mámə̄ Gy múmə̄ Tz nímō

Dw mámə̄

Bz2 mɔ́mə̄

Wz mónmə̄

Ld mámō

ཨ་རིང་མྱི་མང་མོ་འོང་བསྡད་ནོ། Many people came/are coming today (Wz) 今天来了很多人（吴）

ངའི་སྔོན་ཕྱོགས་མྱི་མང་མོ་སྡད་ནོ། There are many people in front of me (Dw) 很多人在我的前面（东） 8.1.3.1 Many, muchcf. 见 མང་, སྐྲེད་པ་ ; cf. 见 སྡུག་པ་, རྒྱས་པ་, མང་ ; cf. 见 ཀུག་སྐྱག་, རྒྱས་པ་, མང་

མད་₂ [mad] msr msr measure word for mother and child ‘母亲和孩子’的量词 Gy miɛ̀ Yd pémiɛ̀ measure word for a animal mother and offspring; in Gyethang also is used for humans and children 动物的母亲和后代的量词；在中甸也用于在人类的母亲和孩子 ཁོ་རྣམས་མད་གསུམ་རི་ན་ཕར་འགྲོ་ཐོན་ཐལ། She and her two children have already gone to the mountain (Gy) 她和她的两个孩子已经做到山上了（建） cf. 见 བེའུ་མད་, པད་ ; cf. 见 ཕ་སྤད་

མད་₁ [mad] n 名 mother and child 母亲和孩子 Nk miɛ̂ Gy miɛ̂ Dw mé

མད་གཉིས། Mother and child (Dw) 母亲和一个孩子（东） ཁོ་རྣམས་མད་གཉིས་ཕར་འགྲོ་ཐོན་ནོ། The two of them mother and child left (Nk, Gy) 他们母亲和孩子两个作了（建） cf. 见 ཕ་སྤད་

མའེ་མའེ་ [ma'e ma'e] intensifier intensifier very, really 特别，非常 Nk mímí, miɛ́miɛ́ ང་མའེ་མའེ་ཇ་འཐུང་དགའ། I really like to drink tea (Nk) Intensity of an attribute Intensity of an attributecf. 见 སྐྲག་རེ་

མར་₂ [mar] loc loc down, downwards 下 Yl mbǽ

Tz mǽ

Dw mbə́ Dq2 mɛ́

Wz mə˞́

མར་ཕར་མྱི་གཉིས་ཐལ། Two people went by down there (Wz) 下面过了两个人（吴）

མར་འགྲོ (I am) going down (Dw) （我）下去（东）

མར་འགྲོ (I am) going down (Tz) （我）下去（次）

མར་འགྲོ (I am) going down (Yl) （我）下去（羊）

མར་ཤོག Come down (Dqb) 下来（德钦） 8.5.2.5 Downcf. 见 ཞབས་, ཞོལ་ ; cf. 见 ཐུར་, ཤོལ་, རས་₂, ཞོལ་, ཞོར་ར་

མར་₁ [mar] n 名 yak butter 酥油

Nk mǽ

Gy mú Yl mbɛ

Dw mǽ

Sh mɛ́

Dq mǽ

Dq2 mɛ́

Bz miɛ́

Bz2 mə́˞

Wz mə́˞ butter from female yaks or from crossbreed cows

ཨ་རྣམས་ཏ་མར་རྒྱས་པ་ཡོད། We (our household) have much butter (Wz) 我们家有很多酥油（吴） 5.2.3.2.2 Milk products 奶制品cf. 见 མར་ཀོར་

མར་ཀོར་ [mar kor] n 名 butter round 圆的酥油 Nk miɛ́kuē Gy múkù

Wz mə˞́kū Butter that molded into a flat round cylinder about the size of a frisbee. 5.2.3.2.2 Milk products 奶制品cf. 见 མར་₁

མར་མྱེ་ [mar mye] n 名 butter lamp 酥油灯 Gy múɲə̄ butter lamp that is set before deities or tankha in temples or on the household altar; exactly the same as other butter lamps but specifically lighted after a person dies 酥油灯；放在寺庙或家里的神龛的偶像或者唐卡的前面；特别用在人去世或杀猪等等的时候 cf. 见 མཆོད་མེ་

མར་རས་ [mar ras] loc loc from down there 从下面 Yl mbə̄rē

མི་₁ [mi] neg neg is not 不是 ● neg neg did not 没

Gy mí Yd mí ང་བོད་མི། I am not Tibetan (Gy) 我不是藏族（建） ང་ཟུར་རྒྱལ་ཁབ་ན་འགྲོ་མི། I didn't go overseas (Gy, 我没去国外（建） cf. 见 མེད་

མི་₃ [mi] n 名 person 人 ● n 名 man 男人

Gl mú

Yl mə́

Tz mə́

Dq mə́

Dq2 mə́ cf. 见 མ་རེད།, མྱེད་, མེད་ ; cf. 见 མི་སྣ་, མྱི་₂, མྱི་རིགས་ ; cf. 见 མ་₁, མིན་, མྱེད་, མ་₃ ; cf. 见 མྱི་₁ ; cf. 见 མྱི་₂, མི་སྣ་

མི་₂ [mi] ptcl ptcl nzr 名词化词 Yl mi a nominalizing particle that follows a verb to express 'the one that' 名词化词加在动词后表示‘。。。的’

མི་ཞྭ་བ་གོན་མྱི་གཅིག་གིས་ཡི་གེ་ལྟ་བསྡད་སྣང་། A man wearing a hat is reading a book (Yl) 一个戴帽子的人在看书（羊） cf. 见 མྱི་₂

མི་རྒན་ [mi rgan] n 名 old person 老人 Yl mə́kǣn cf. 见 རྒན་པ་

མི་ནོ། [mi no/] neg neg ཁོ་ཟུར་རྒྱབ་ན་འགྲོ་སྒྲིག་མི་ནོ། S/he is not going overseas (Yད) 她/他不去国外（洋） cf. 见 མ་རེད་

མི་སྣ་ [mi sna] n 名 person 人 ● n 名 man 男人 Yl mə́nā

མི་སྣ་གསུམ་གིས་ཕག་བཤའ་བསྡད་ནོ། Three men are butchering a pig.(Yl) 三个男人在屠猪（羊） 2.6.5.1 Man 男人cf. 见 མི་₃, མྱི་₂, མྱི་རིགས་ ; cf. 见 མི་₃, མྱི་₂

མི་མང་ [mi mang] n 名 people 人民 Nk mímūn cf. 见 མི་སེར་, དམྱི་མང་ ; cf. 见 མྱི་མང་, མྱི་ཡོ་, མི་སེར་

མི་མྱི་བྱེད་ [mi myi byed] v 动 to do wrong 做坏事

Nk mínə̄jɛ to do bad things, especially stealing

ཁོའི་སྒང་ལྟ་ཚ་རེད་ཨོ། ཁོས་ཡིས་མི་མྱི་བྱེད་ཤེས་རེད། You can tell by looking at him that he does bad things (Nk) 会看出来他是一个做坏事的人（纳） cf. 见 སྡིག་པ་, ཐན་བྱེད་, སྡིག་ཅན་, གནགས་སགས་, སྡིག་པ་བཟོ་

Kham - English/Chinese

མ