Browse Ngaanyatjarra – English


a
i
k
l
ly
m
n
rn
ng
ny
p
r
rr
t
rt
tj
u
uu
w
y

k


kurrtji-kurrtjinountadpolesKutjupanya kurrtji-kurrtji kapi yurungka-ya nyinarra ngarnngirringkupayinya.The other things are tadpoles, the ones that live in pools of water and turn into frogs.Kurrtji-kurrtji wakara tjulyara ngalkupayi.(Black-winged stilts) spear tadpoles (with their long beaks), catching and eating them.
kurrunounmagic stick, used for killing or healingNyangka puru yirrarti kutjupa purnu pika pungkupayi. Yirrarti palunyanya kutjuwarrartu mirrirntankupayi. Ngarna kurru-ya yarnangungkatja yilara warnipayi. Ka wankarringkula nyinapayi.Also yi̲r̲r̲a̲r̲t̲i̲ is something else, a killing-stick. That powerful magic killing-stick kills someone straight away. It is only a k̲u̲r̲r̲u̲ that they pull out of a person and throw away so that he recovers and lives.Kurrungka-ya mantjirnu.They got it with a magic stick (and cured the man’s sickness).See alsoyirrartiMeans the same askawarrtjiyarrungkulyusounds likekuru1
kurrul(pa)noungraveso-called because of the logs which were placed across the top of the graveKurrulpa mirri ngarrirranyangka.A grave is where a dead body is lying.Watjalku-ya, ‘Kurrulpa-ya ngarala kutjulpirtu-latju wantitjanya.’They say, ‘There are graves there of people we lost long ago.’See alsotjuul(pa)2wartakurrul(pa)
kurrultjunkutransitive verbmake a heap of somethingusually wood, sticks, leaves or grassMingkirilu kurrultjunku katartangka.Mice make a heap of sticks at the exit of their hole.Yarntalalu wartangka ngamu kurrultjunku.The stick-nest rat heaps up sticks near a log.Waru katiku kurrultjunku wantiku.You bring firewood, make a heap and leave it.Purnu-latju kurrultjunu wantingu kanyiranku kartaratjaku.We made a heap of pieces of wood and left them so that you could have them and cut artefacts from them.
kurrulungunounjuice from meatKuka marlu tjinguru warungka paalku wantinyangka kampaku tangkarringkulalpi taara kurrulungu tjuti-tjutima.If you leave the kangaroo to cook in the fire, when it has cooked, the juice from the meat spurts out and flows from it.See alsotjulkuyirrilili
kurrurn-kurrurn(pa)fromkurrurn(pa)noun1ghost, spirit of a dead personKurrurn-kurrurnpa-ya tirtu wirrtjara yartakarripayi.Ghosts keep coming and appearing.Warta tiirrtjingalkitjalu mirraku, ‘Puwi,’ kurrurn-kurrurnpa mirratjaku.When someone is going to set fire to a tree (near the grave), he shouts, ‘P̲u̲w̲i̲,’ so that the ghost will shout (back).Kukurraala kurrurn-kurrurntatarra.Run so that the spirit of the dead person (doesn’t harm you).See alsokuurtimamumitjunuwurna-wurnaMeans the same asngumpany-ngumpany(pa)2spirit with craving for foodused when talking to children who eat too muchTjinguru nyuntunyan kurrurn-kurrurnpa purtu ngalkula parltjarringkula.You must be a spirit because you can’t eat enough food to feel full.‘Kurrurn-kurrurntjarra. Mapakara yarra.’ Tjulyara ngalkulanyangka marlanytja watjalku.‘Don’t be a spirit wanting more and more to eat. Get up and go.’ You say this (to a child) when he’s grabbing (food) from a younger sibling and eating it.
kurrurn(pa)1nounspiritof a living personKurrurnpa warrpurnu.(The mythological dogs) pulled his spirit out.See alsokurrurn-kurrurn(pa)kuurti2nouninside of something, heart of somethingPurnu kurrurnpa.The heart of the tree.Tjirntulu-rni kampangu kurrurnpa yuun-yuunmanu.The sun shone on me and made me feel warm inside.3adverb 2silentlyin one’s spiritNyakula-rna wangka nintirringkula kurrurntu.I’m reading the words earnestly but silently.Katungkatjala-rna wangkangu kurrurnpakutju.I spoke to the Lord silently.See alsokurrurnpatarra
kurrurnkufromkurrurn(pa)adjectiveonly son or daughterKutjupalu watjalku, ‘Kurrurnku pungkula,’ -- tjiinya kutjukurta.Someone might say, ‘(They’re) hitting his only child,’ -- that is, the only one.Tjilku mirrirriku. Nyangka ngunytjulu watjalku, ‘Kurrurnku-tju wanti pungkutjamaaltu.’A child might die. Then the mother will say (of the surviving one), ‘Don’t hit my only child.’See alsokutjungartan(pa)
kurrurnkurlufromkurrurn(pa)1adjectivespecial, of great valueWatilunku warta kurrurnkurlu kutitiku. Kutjupanya pampulku wantiku.A man takes his own special rifle with him. He might try out another one and leave it.2adverb 2fondly, in a special wayKurrurnkurlulunku kanyira wanalpayi pirninya.(The Lord) fondly takes great care of all his followers.
kurrurnmaal(pa)fromkurrurn(pa)adverb 2heartlessly, without feelingwithout a spiritTjitji-munta-rnin yampungkaralpi pungku nintilku, ka-rna kurrurnmaaltu nyaku wantiku?Do you expect to belt my kid in front of me while I heartlessly take no notice?See alsokuruwitu
kurrurnpa kampakufromkurrurn(pa)1feel angryspirit burnKuwarripa-rna kurrurnpa kaninytjarra kamparranyangka nyinaku. Ngula palyarriku.While I’m still feeling angry inside I’ll sit and wait. Later I’ll feel all right.2make someone dehydratedburn someone’s spiritKurlilu-rni kurrurnpa kampangu kapitjirratja. Ka-rna nyarrilta ngarrirrayirnu mungarrtjikutju warri-warritjunkunyangka wankarringu.The heat made me dehydrated for lack of water. So I lay in a cooling-off hole for a while and it was only in the afternoon when it got cooler that I revived.
kurrurnpa kartarntankufromkurrurn(pa)wake someone up with a frightbreak spiritKunkunpa-rna purlkanya ngarringu. Ka-rni pitjangu ngalytjurrmaranytjalu kurrurnpa kartarntanu.I was sound asleep. But someone came shouting loudly and woke me up with a fright.
kurrurnpa kukurraalkufromkurrurn(pa)get a frightSee alsokuurti kukurraalkukuurti wuunyarralkukurrurnpa wuunyarralku
kurrurnpa kulyarr-kulyarr(pa)1variant ofkulyarrpa kurrurnta
kurrurnpa kulyarr-kulyarr(pa)2seekulyarrpa kurrurntafromkurrurn(pa)
kurrurnpa kuurn-kuurn(pa)fromkurrurn(pa)quiet, serious, well-behavedPalyarungu nyinama kurrurnpa kuurn-kuurnpa. Nyaakun parrawirrtjayirni?Be well-behaved and serious. Why are you running around (after boys)?See alsokurrurnpa mula-mulakuurn-kuurn(pa)
kurrurnpa kuurn-kuurnmanku kanyilkufromkurrurn(pa)be serious, well-behavedKurrurnpa kuurn-kuurnmara kanyinma.Be well-behaved.
kurrurnpa miirlarralkuseemiirlarralkufromkurrurn(pa)get a severe frightTjingurun ngurrpa manyinama. Nyangka-tjingurunta wati kutjupalu marlawana pitjaku tjulurrtjingalku. Nyangka-tjingurun kurrurnpa miirlarralku.You might be all unaware sitting facing the other way. Then another man might come up behind you and give you a fright. You might get a severe fright.
kurrurnpa miirltjingalkufromkurrurn(pa)give someone a severe frightWatarrku-rna warungka nyinarranytja. Ka wanangara pakarnu. Palunyalu-rni kurrurnpa miirltjingarnu.I was sitting by the fire unaware (not thinking about lightning). Then lightning flashed and it gave me a severe fright.
kurrurnpa mula-mulaseemula-mulafromkurrurn(pa)serious, unmovedYikarringkulanyangka watjalku kurrurnpa mula-mula nyinarratjaku.When someone is laughing someone else might say to be serious.Kurrurnpa mula-mulalu-rnanta watjara mularrpa marlu nyakunytjatjanulu.I’m serious. I really did see a kangaroo (lit: I’m telling you seriously after really seeing a kangaroo).Kurrurnpa mula-mula nyinarranku ngurlurringkutjamaalpa.She’s sitting there unmoved without getting frightened.See alsokurrurnpa kuurn-kuurn(pa)
kurrurnpa mungarringkufromkurrurn(pa)feel sadspirit become darkTjiinya-ya kutjulpirtulpi yingkarta walykumunu nyinarranytja. Palunyatjanu-ya kuwarri kurltjirr-kurltjirrarringu yawunarrarnu nyinarra kurrurnpa mungarringu.Long ago they were good Christians. But now they’re unenthusiastic and they’ve lost hope and their spirits are sad.
kurrurnpa ngarrngurringkufromkurrurn(pa)become exhausted, weakTjiinyakurlu-pula pitjayirra-pitjayirra. Nyangkakurlu watjala, ‘Nyawa, kurrurnpa-rni ngarrngurringu. Wanyu-li nyinakati nyina palyarriwa.’It’s like when two people come some distance. Then (one) says, ‘Look here, my spirit’s exhausted. Wait a bit and let’s sit down, stop and feel better.’See alsokurrurnpa yulirringkutjaka-tjakarringku
kurrurnpa nyatafromkurrurn(pa)unresponsively, not making a movespirit not wanting to goPurtu-rna yarltingu wantingu. Ka kurrurnpa nyata nyinarranytja.I tried to call him and gave up. He was sitting there unresponsively.Kurrurnpa nyatalu kulilku wantiku nyinama.You unresponsively keep ignoring (them when they growl at you).
kurrurnpa nyatarringkufromkurrurn(pa)become unresponsive, don’t moveKurrurnpa nyatarriku kutjupalu-rni payiranyangka.I don’t move (to get up and fight) when someone is growling at me.
kurrurnpa nyinakatikufromkurrurn(pa)become content, feel relaxed, calm downspirit sit downKurrurnpa-rna nyinakatingu katja pitjanyangka.I’m content because my son has come.See alsoyurany-yuranyarriku